Op 22 maart 2023 heeft de Vlaamse Belastingdienst (“Vlabel”) twee voorafgaande beslissingen gepubliceerd waarin hij twee technieken om belastingvrij aandelen te schenken aanvaardt. Sinds de sluiting van de kaasroute eind 2020 (zie onze eerdere bijdrage) is een schenking van aandelen immers principieel onderworpen aan schenkbelasting (tenzij de vennootschap kwalificeert als familiale vennootschap). Dit gaf aanleiding tot verschillende alternatieve schenkingstechnieken. Vlabel heeft nu zijn goedkeuring gehecht aan twee van deze belastingvrije technieken.
Inbreng ten behoeve van een derde (VB 22069)
Met de inbreng ten behoeve van een derde, worden bepaalde goederen (in dit geval, aandelen) ingebracht in een maatschap, maar de nieuwe aandelen van de maatschap die in ruil voor deze inbreng worden uitgegeven, worden meteen (in volle eigendom) ingeschreven op naam van een andere persoon dan de inbrenger, meestal op naam van zijn/haar kinderen. Zo krijgen deze kinderen dus aandelen in een maatschap, zonder dat zij zelf enig vermogenselement in de maatschap hebben ingebracht.
Na de inbreng in de maatschap, wordt een onderhands bewijsdocument – gekend als “pacte adjoint” – opgesteld waarin de modaliteiten en de voorwaarden van deze onrechtstreekse schenking uitdrukkelijk bevestigd worden. Zo kan bijvoorbeeld worden voorzien in een optioneel beding van terugkeer, een uitsluitingsclausule of een optionele last tot uitkering van een rente (geplafonneerd tot 50% van de waarde van de schenking).
Waar de lasten opgenomen in de pacte adjoint de inbrenger toelaten bepaalde inkomsten te behouden, wordt via de maatschap een mate van controlebehoud georganiseerd. De inbrenger wordt immers aangesteld als zaakvoerder van de maatschap, met een ruime beheers- en beschikkingsbevoegheid over de ingebrachte aandelen. In een eerdere voorafgaande beslissing met betrekking tot deze techniek beoordeelde Vlabel deze nog negatief, omdat het controlebehoud van de inbrenger via de maatschap volgens Vlabel te verregaand was (onder andere gelet op de minderjarigheid van alle aandeelhouders en de de facto volledige beslissingsmacht bij de inbrengers-schenkers op grond van hun ouderlijk gezag). Vlabel oordeelde dat de voorgenomen verrichtingen op basis van de antimisbruikbepaling konden worden geherkwalificeerd als een schenking onder opschortende voorwaarde van overlijden, met erfbelasting op de geschonken goederen bij overlijden tot gevolg.
In het geval dat aanleiding gaf tot de nieuwe voorafgaande beslissing (VB 22069) werd de beheers- en beschikkingsbevoegdheid van de zaakvoerder gemilderd: zo moeten de kinderen onder andere unaniem hun instemming verlenen indien (i) de maatschap een transactie verricht waarbij (externe) schulden worden aangegaan, (ii) indien de maatschap een actiefbestanddeel wil hypothekeren of in pand geven, (iii) indien de maatschap een actiefbestanddeel vervreemdt voor een lagere waarde dan waarvoor het actief werd aangekocht of verworven, en (iv) indien de maatschap een beslissing neemt over een transactie met een vermogenswaarde van meer dan 1.500.000 euro. Vlabel lijkt geen bezwaar te hebben tegen een volmacht door de vennoten aan de zaakvoerder om de last tot uitkering uit te voeren door intering op hun aandeel in de maatschap. Vlabel levert een positieve beslissing af en aanvaardt dus de combinatie van een inbreng in een maatschap ten behoeve van een derde met een pacte adjoint als een manier om onrechtstreeks belastingvrij aandelen te schenken.
Inbreng zonder creatie van delen (VB 22070)
In een tweede beslissing van dezelfde datum aanvaardt Vlabel ook een andere techniek, namelijk de onrechtstreekse schenking door inbreng van aandelen in een maatschap zonder uitgifte van nieuwe aandelen. Met deze techniek wordt een inbreng verricht in een bestaande maatschap waarvan de aandelen voor het merendeel in handen zijn van de kinderen, maar waarvan de inbrengende ouder de zaakvoerder is. Aangezien er geen nieuwe aandelen worden uitgegeven (en de bestaande verhouding aldus behouden blijft) vindt er een onrechtstreekse vermogensverschuiving plaats naar de kinderen. Hun aandelen in de maatschap worden immers meer waard zonder dat zij zelf een inbreng hebben gedaan.
Vervolgens wordt, net zoals bij de inbreng ten behoeve van een derde, een pacte adjoint opgesteld om bepaalde modaliteiten en lasten aan de schenking te kunnen koppelen. Het controlebehoud wordt verankerd in de statuten van de maatschap.
Schenking van aandelen voortaan opnieuw belastingvrij?
Vlabel geeft dus in twee dossiers groen licht om aandelen op een alternatieve wijze belastingvrij te schenken. Omdat het onrechtstreekse schenkingen betreft, zal er toch nog erfbelasting verschuldigd zijn indien de inbrenger/schenker overlijdt binnen de “verdachte periode” van 3 jaar na de schenking (tenzij de schenking in extremis alsnog geregistreerd werd). Bovendien lijkt Vlabel deze technieken enkel te aanvaarden indien de beheers- en beslissingsbevoegdheden van de zaakvoerder van de maatschap wat worden gemilderd, en hij/zij de kinderen ook inspraak gunt bij bepaalde belangrijke beslissingen.
Indien u hierover zekerheid wenst, kan u de (ontwerp)statuten van uw maatschap voorleggen aan Vlabel en een voorafgaande beslissing vragen over uw concrete situatie.
Julie De Pooter
Kelly Moens
