De drie regionale, fiscale wetgevers hebben een vrijstelling of verlaagd tarief voorzien inzake schenkings- en successierechten, wanneer de schenkingen/overdrachten bij overlijden betrekking hebben op aandelen van een familiale vennootschap of op activa van een familiale onderneming.
Op 9 december keurde het Brussels Parlement de wijziging (vanaf 1 januari 2017) van de regeling zoals op vandaag van toepassing in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest goed in die zin dat een quasi identieke regeling zoals van toepassing in het Vlaamse Gewest er wordt aangenomen.
De overdracht van de volle eigendom, de blote eigendom of het vruchtgebruik van aandelen van een familiale vennootschap, die haar zetel van werkelijke leiding heeft in een van de lidstaten van de Europese Economische Ruimte, zal bijgevolg onderworpen zijn aan:
- een tarief van 3% (in rechte lijn en tussen partners) of 7% (tussen andere personen) voor overdrachten bij overlijden;
- een tarief van 0% bij schenkingen.
Aan welke voorwaarden dient voldaan te zijn om te kunnen genieten van dit gunstregime?
1. PARTICIPATIEVOORWAARDE
Het hogervermelde tarief wordt slechts toegekend op voorwaarde dat de aandelen1 van de familiale vennootschap op het ogenblik van schenking/overlijden voor ten minste 50% in volle eigendom toebehoren aan de schenker/erflater en zijn familie.
Indien de drempel van 50% niet bereikt wordt, maar de aandelen op het moment van schenking/overlijden voor minstens 30% in volle eigendom toebehoren aan de schenker/erflater en zijn familie2, is vereist dat de schenker/erflater en zijn familie beantwoorden aan een van de volgende voorwaarden:
1. ofwel samen met één andere aandeelhouder en zijn familie volle eigenaar zijn van minstens 70% van de aandelen van de vennootschap;
2. ofwel samen met twee andere aandeelhouders en hun familie volle eigenaar zijn van minstens 90% van de aandelen van de vennootschap.
De aandelen die worden gehouden door een rechtspersoon worden niet in rekening gebracht om te worden verrekend met de aandelen die toebehoren aan de schenker/erflater en zijn familie.
2. VOORWAARDE VAN EEN REËLE ECONOMISCHE ACTIVITEIT
Voor de toepassing van het gunstregime is vereist dat de familiale vennootschap een vennootschap is “die de uitoefening van een nijverheids-, handels-, ambachts- of landbouwactiviteit, of van een vrij beroep tot doel heeft en deze activiteit of dit beroep uitoefent”.
Als de vennootschap aan het voorgaande niet beantwoordt, maar minstens 30 % van de aandelen houdt van minstens één directe dochtervennootschap die aan die voorwaarde beantwoordt en die haar zetel van werkelijke leiding heeft in een van de Staten van de Europese Economische Ruimte, wordt de vennootschap ook beschouwd als een familiale vennootschap. In dat geval wordt de toepassing van het verlaagde tarief beperkt tot de waarde van de aandelen van de vennootschap in de dochtervennootschappen die de uitoefening van een nijverheids-, handels-, ambachts- of landbouwactiviteit, of van een vrij beroep tot doel hebben en die hun zetel van werkelijke leiding in een van de staten van de Europese Economische Ruimte hebben.
Vennootschappen die geen reële economische activiteit hebben, worden uitgesloten van het verlaagde tarief. Een vennootschap wordt geacht geen reële economische activiteit te hebben als uit de balansposten van de goedgekeurde (geconsolideerde) jaarrekening, van minstens een van de drie boekjaren voorafgaand aan de datum van de schenking/de datum van het overlijden cumulatief blijkt:
a) dat de bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen een percentage gelijk of lager dan 1,50% uitmaken van het totale actief;
b) dat de terreinen en gebouwen meer dan 50% uitmaken van het totale actief. De verkrijger kan het tegenbewijs daarvan leveren.
3. VOORWAARDE VAN BEHOUD
Het verlaagde tarief wordt alleen behouden als de volgende voorwaarden cumulatief vervuld zijn:
1. de familiale vennootschap blijft gedurende drie jaar vanaf de datum van schenking/ datum van het overlijden van de erflater voldoen aan hogermelde voorwaarden;
2. de activiteit van de familiale vennootschap wordt zonder onderbreking voortgezet gedurende drie jaar vanaf de datum van de schenking/ de datum van het overlijden van de erflater en voor elk van de drie jaar wordt een (geconsolideerde) jaarrekening opgemaakt en in voorkomend geval gepubliceerd overeenkomstig de vigerende boekhoudwetgeving van de lidstaat waar de maatschappelijke zetel gevestigd is op het ogenblik van de schenking of van het overlijden, die ook aangewend is ter verantwoording van de aangifte in de inkomstenbelasting.
Ondernemingen of vennootschappen waarvan de maatschappelijke zetel buiten het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest, maar binnen België ligt, moeten een (geconsolideerde) jaarrekening opmaken en in voorkomend geval publiceren overeenkomstig de vigerende boekhoudwetgeving in België op het ogenblik van het overlijden/van de schenking.
3. het kapitaal daalt niet gedurende drie jaar vanaf de datum van het overlijden van de erflater/van de schenking door uitkeringen of terugbetalingen;
4. de zetel van werkelijke leiding van de vennootschap wordt niet overgebracht naar een staat die geen deel uitmaakt van de Europese Economische Ruimte gedurende drie jaar vanaf datum van het overlijden van de erflater/van de schenking.
Na verloop van een termijn van drie jaar vanaf de datum van het overlijden van de erflater/van de schenking controleert de fiscale administratie of de voorwaarden, gesteld voor het behoud van het verlaagde tarief, vervuld zijn. Bij niet-vervulling van deze voorwaarden, zullen de schenkings- of successierechten berekend worden aan het normale tarief, zonder toepassing van het verlaagde tarief.
Auteurs:
Emilie VAN GOIDSENHOVEN - Senior associate (emilie.vangoidsenhoven@tiberghien.com)
Murielle GIJBELS - Senior associate (murielle.gijbels@tiberghien.com)
