Op 22 november 2011 werd een nieuwe EU-verordening betreffende de verstrekking van voedselinformatie aan consumenten (Verordening nr. 1169/2011) in het Publicatieblad gepubliceerd . De doelstelling van de nieuwe verordening is tweeledig: vooreerst, het zo goed mogelijk beschermen van de consument, zodat deze nuttige informatie ontvangt en van veilig en gezond voedsel kan genieten. De verordening wil tevens de wetgeving harmoniseren en moderniseren door het instellen van uniforme regels voor de etikettering van voedsel in alle landen binnen de Europese Unie.
De verordening legt een groot aantal nieuwe verplichtingen op aan fabrikanten en verdelers van levensmiddelen en legt hen tevens een grotere verantwoordelijkheid op.
Deze verordening, die het onderwerp uitmaakte van langdurige en uitvoerige discussies in de Raad en het Parlement, vervangt de huidige bepalingen met betrekking tot de etikettering van levensmiddelen. Het doet echter geen afbreuk aan de toepassing van specifieke bepalingen voor bijzondere levensmiddelen.
Inwerkingtreding en overgangsperiode
Aangezien de Europese wetgever zich bewust is van de zware lasten die de uitvoering van de verordening met zich meebrengt voor ondernemingen, treden de meeste bepalingen slechts in werking op 13 december 2014, maar de exploitanten in de voedselsector worden anderzijds gestimuleerd om aan de bepalingen van de Verordening te voldoen vóór die datum. Levensmiddelen die op de markt zijn gebracht of etiketten die vóór 13 december 2014 niet voldoen aan de eisen van de nieuwe regelgeving mogen overigens worden verkocht zolang de voorraad strekt.
Verplichte vermeldingen en leesbaarheid
Eén van de gegevens die in de toekomst op het etiket moet worden vermeld is de voedingswaarde. Een dergelijke vermelding was voordien louter facultatief. Deze vermelding zal maar liefst zeven soorten informatie moeten bevatten (de energetische waarde, de hoeveelheden vetten, verzadigd vetzuren, koolhydraten, suikers, proteïne en zout) en deze zullen noodzakelijkerwijs in hetzelfde gezichtsveld dienen te staan.
Er zijn bepaalde, meestal echter beperkte, uitzonderingen voorzien voor producten zoals alcoholhoudende dranken, melk, koffie, water, voedingssupplementen of producten in kleine verpakkingen. De Europese Commissie zal tegen eind 2014 een rapport omtrent de regelgeving die dient te worden gerespecteerd voor alcoholische dranken moeten opstellen.
Teneinde een zo goed mogelijke leesbaarheid van de etiketten te garanderen, legt de regeling een minimale grootte op van 1,2 of 0,9 mm voor de verplichte vermeldingen, afhankelijk van de grootte van de verpakking. Bij gebrek aan ruimte, zal het gebruik van slogans en andere reclameberichten derhalve moeilijker worden voor fabrikanten.
Onder de huidige regelgeving moeten de allergenen eenvoudigweg op het etiket van voorverpakte levensmiddelen worden vermeld. Voortaan zullen deze stoffen niet alleen moeten in de lijst van ingrediënten worden opgenomen, maar ze zullen ook duidelijk moeten worden geïdentificeerd om ze te onderscheiden van de rest van de ingrediënten. Daarnaast zal informatie over allergenen ook op niet-voorverpakte levensmiddelen dienen te worden vermeld, zoals gerechten van restaurants en kantines, wat een aantal praktische problemen zal veroorzaken.
Land van herkomst
Het aangeven van het land van herkomst was tot nog toe facultatief, behalve wanneer het ontbreken van deze informatie de consument zou kunnen misleiden wat de werkelijke oorsprong van het product betreft. De aanduiding was slechts verplicht voor bepaalde soorten groenten en fruit, rund- en kalfsvlees, honing en olijfolie. Dit wordt nu eveneens verplicht voor lamsvlees, varkensvlees, gevogelte en geitenvlees alsook voor producten die in één land zijn afgewerkt en waarvan de oorsprong wordt vermeldt, maar waarvan het primaire ingrediënt uit een ander land komt (bv Belgische gekarnde boter op basis van Franse melk). Deze nieuwe regels zullen echter slechts in werking treden na het aannemen van de uitvoeringsverordeningen door de Europese Commissie. De Commissie kan deze verplichtingen in de toekomst ook naar andere producten uitbreiden zoals melk, onverwerkte voedingsmiddelen of producten waarvan het primaire ingrediënt meer dan 50% van het eindproduct uitmaakt. Dit zal zonder twijfel niet zonder problemen gaan in sectoren die voor het primaire ingrediënt van hun eindproduct van leverancier veranderen.
Internet
De nieuwe verordening voorziet dat waar voedsel wordt verkocht door middel van technieken voor communicatie op afstand, het grootste deel van de verplichte informatie moet worden verstrekt voordat de aankoop plaatsvindt. Dit zal de verplichtingen voor de exploitanten van levensmiddelenbedrijven in grote mate verzwaren bij de verkoop van hun producten via internet.
Verantwoordelijkheden
Terwijl de Richtlijn 2000/13 betreffende de etikettering van voorverpakte voedingsmiddelen de lidstaten vrij liet om de respectievelijke verantwoordelijkheden van fabrikanten en verdelers omtrent de etikettering zelf vast te stellen, is de Verordening 1169/2001 van toepassing op de exploitanten van levensmiddelenbedrijven in alle stadia van de voedselketen. De wetgever wenst duidelijk te voorkomen dat er een versnippering van de verantwoordelijkheden tussen de verschillende actoren ontstaat. De exploitant die verantwoordelijk is voor de aanwezigheid en juistheid van informatie is de operator onder wiens naam het levensmiddel wordt gecommercialiseerd (in de meeste gevallen de fabrikant) of, indien deze niet in de EU gevestigd is, de importeur in de EU-markt. Van hun kant zullen de verdelers niet langer levensmiddelen mogen leveren waarvan zij weten of vermoeden, op basis van de informatie waarover zij beschikken als professionals, dat zij niet voldoen aan de wetgeving die van toepassing is.
