Je wil graag dat spel uit 1989 op Commodore of Atari nog eens spelen, maar die console ben je natuurlijk al lang kwijt. Geen nood, want met emulators en “abandonware” ben je zo weer vertrokken. Toch?
Abandonware is software die niet meer te koop wordt aangeboden. Doorgaans biedt de publisher evenmin ondersteuning voor het spel of bestaat deze simpelweg niet meer. Distributieplatformen zoals Steam of GOG bieden al enige tijd opnieuw oude games aan. Maar wanneer zelfs die mogelijkheid ontbreekt, wordt het wel heel moeilijk. Een software-emulator is een computerprogramma dat het mogelijk maakt om programma’s te gebruiken, die voor een andere computer ontwikkeld zijn.
Als de publisher van een game al lang failliet gegaan is en de developer onvindbaar blijkt, mag ik dan niet gewoon de games online downloaden en spelen?
Auteursrecht
Games genieten bescherming van het auteursrecht. Zowel de software wordt beschermd, als de grafische vormgeving, het verhaal, de dialogen en de achtergrondmuziek. Dat auteursrecht dooft pas uit na 70 jaar volgend op het jaar van overlijden van de oorspronkelijke auteur. Oude games vallen dus zo goed als zeker onder het auteursrecht.
Doorgaans dragen de individuele auteurs hun rechten over aan de developer voor verdere ontwikkeling. Vervolgens worden de games toevertrouwd aan een publisher voor exploitatie. Soms worden de rechten toevertrouwd aan een collectieve beheersvennootschap, maar het kan gebeuren dat de rechten inmiddels in handen zijn van erfgenamen (in geval van overlijden). Om het nog moeilijker te maken, kan het zijn dat de afgesloten licenties in tijd of ruimte beperkt werden.
Toestemming vragen voor gebruik kan dus een moeilijke oefening worden. De juiste rechthebbende moet immers worden opgespoord.
Wat met abandonware?
In geval van abandonware lijkt het wel alsof de rechthebbenden iedere interesse in hun creaties verloren hebben. Ze zijn onvindbaar of ze bestaan simpelweg niet meer. Maar ook dan is het opletten. Bij een faillissement wordt de rechtenportefeuille doorgaans uit de boedel verkocht of wordt de onderneming overgenomen. Bij een overlijden zijn de auteursrechten overgegaan op de erfgenamen of legatarissen.
Iedere geïnteresseerde moet redelijke inspanningen leveren om de rechthebbenden op te sporen. Een goed startpunt is een zoektocht op internet naar de oorspronkelijke auteur, developer en/of publisher. Contact opnemen met de eigen collectieve beheersvennootschap kan helpen om de juiste rechthebbende op te sporen.
Gaat het echt over een “verweesd werk”, kan je ervoor kiezen om de abandonware alsnog te downloaden en af te spelen. Maar in dat geval doe je dat volledig op eigen risico. Je bevindt je in de illegaliteit, maar het was praktisch niet haalbaar om toestemming te bekomen. Duikt de rechthebbende later toch nog op, kan deze in principe een vordering instellen op basis van geschonden auteursrechten. Belgische rechtspraak heeft bovendien de neiging om hier streng over te oordelen.
Zowel het ter beschikking stellen van games, als het downloaden en afspelen ervan is illegaal zonder toestemming van de auteur en zonder andere wettelijke basis. Dit betekent zowel de eigenaar van de website, als de gebruiker in overtreding kunnen zijn.
Diskettes gekocht
Heb je de games op originele diskettes of andere dragers overgekocht, dan is er in principe geen probleem. In dat geval werden de auteursrechten reeds voldaan door de oorspronkelijke koper. En in dat geval mag je ook een “thuiskopie” maken als back-up voor eigen gebruik.
Indie derivatives
Indie game development heeft een opmerkelijke opmars gekend en heeft ook gezorgd voor een parallelle ontwikkeling van afgeleide games. Deze games zijn gebaseerd op originele games. Indie games kunnen op zich beschermd zijn door het auteursrecht. Maar wanneer ze uitvoerig ontlenen uit vooraf bestaande games, moet de indie developer ook de voorafgaande toestemming bekomen van de rechthebbende. Andermaal zal deze zoektocht bij abandonware een probleem vormen.
Conclusie
Wil je games downloaden en spelen, moet dat onder licentie gebeuren. Zijn de rechthebbenden van een bepaald game werkelijk onvindbaar, zal ieder gebruik van software op risico verlopen. Oude diskettes en CD’s mag je wel zo gebruiken.
Ben je een fan van het eerste uur en wil je eigen vervolg breien aan jouw favoriete gameserie, zorg dan zeker ook voor voldoende licenties.
