Eerst en vooral: wat is het UBO-register?
De vierde antiwitwasrichtlijn (Richtlijn (EU) 2015/849) voerde voor elke lidstaat van de Europese Unie de verplichting tot het opzetten van een UBO-register (‘ultimate beneficial owners’ of uiteindelijk begunstigden) in. In dit centraal register dienen de gegevens van de uiteindelijke begunstigden van de in de lidstaten gevestigde vennootschappen en andere juridische entiteiten verzameld te worden. Onder een uiteindelijke begunstigde wordt begrepen: “de natuurlijke persoon die de uiteindelijke eigenaar is van of zeggenschap heeft over een vennootschap of een andere juridische constructie, diens lasthebber, de begunstigde van levensverzekeringsovereenkomsten en/of de natuurlijke persoon voor wiens rekening een verrichting wordt uitgevoerd of een zakelijke relatie wordt aangegaan”. Uiterlijk op 30 september 2019 moet elke vennootschap of juridische entiteit in het UBO-register aangeven wie haar uiteindelijke begunstigden zijn.
Volgens sommigen kan u schenken via het aanpassen van het UBO-register. Hierdoor zou u zowel schenkbelasting als notariskosten kunnen uitsparen. Klopt dit?
De redenering gaat dan als volgt: door het inschrijven van een andere ‘uiteindelijke begunstigde’ in het UBO-register, zouden de aandelen van de vennootschap in kwestie kunnen geschonken worden aan de begiftigde.
Bijvoorbeeld: vader, aandeelhouder en zaakvoerder van de Besloten Vennootschap X, wenst zijn aandelen te schenken aan zijn zoon. In plaats van naar een notaris stappen om deze schenking te laten verlijden, besluit vader om simpelweg in het UBO-register zijn zoon aan te geven als ‘uiteindelijke begunstigde’. Zo moet noch schenkbelasting, noch notariskosten worden betaald, en wordt de zoon eigenaar van de betrokken aandelen.
De redenering is analoog aan een praktijk die in het verre verleden soms werd toegepast met het aandeelhoudersregister. Ook hier werd door sommigen beargumenteerd dat door een wijziging in het aandeelhoudersregister (in ons voorbeeld: vader wordt als aandeelhouder geschrapt en zoon wordt in het aandeelhoudersregister ingeschreven als zijnde eigenaar) een rechtsgeldige schenking tot stand zou komen.
Dit is evenwel geen correcte manier om een rechtsgeldige schenking tot stand te brengen. Een inschrijving in een aandeelhoudersregister kan immers hoogstens een bevestiging van overdracht van de aandelen inhouden, doch niet het bewijs van een schenking zelf en heeft als dusdanig ook geen eigendomsoverdragend effect. In diezelfde zin is het niet mogelijk om via een inschrijving in het UBO-register rechtsgeldig een schenking tot stand te brengen.
Belangrijk in dit kader is om vast te stellen dat het aan het bestuur van de vennootschap is om tijdig en correct de uiteindelijke begunstigden van de vennootschap in te schrijven in het UBO-register. Het bestuur van de vennootschap en de aandeelhouder van de vennootschap is niet steeds noodzakelijk één en dezelfde persoon. Het is dan ook logisch dat door een inschrijving in het UBO-register geen overdracht van aandelen tot stand kan komen.
Verder dient er ook op te worden gewezen dat indien het bestuur nalaat om de uiteindelijke begunstigden (tijdig) in te schrijven in het UBO-register, dan wel indien foutieve uiteindelijke begunstigden worden opgenomen in het UBO-register, het bestuur een boete riskeert tussen de 250 en 50.000 euro.
Besluit: door het opnemen van een andere dan de werkelijke uiteindelijke begunstigde in het UBO-register ontstaat er geen rechtsgeldige schenking. Daarnaast riskeert het bestuur van de vennootschap een boete indien zij een foutieve uiteindelijke begunstigde opneemt in het UBO-register.
Hoe kan u dan wel rechtsgeldig aandelen schenken?
Een schenking van aandelen dient steeds te gebeuren via notariële akte. Sinds de afschaffing van de aandelen aan toonder behoort een handgift van aandelen immers niet langer tot de mogelijkheden. Enkel via notariële akte kunnen aandelen rechtsgeldig worden geschonken. Op een schenking van aandelen voor een Belgische notaris is steeds schenkbelasting verschuldigd. Het tarief voor roerende goederen bedraagt in Vlaanderen 3% in rechte lijn. Er zijn evenwel mogelijkheden om deze schenkbelasting te vermijden.
Allereerst is het een optie om de schenking te laten verlijden voor een Nederlandse notaris, zodat niet automatisch schenkbelasting (3% of 7%) verschuldigd is in Vlaanderen. Een schenking voor buitenlandse notaris is immers niet verplicht registreerbaar in Vlaanderen. In dit geval geldt er wel een driejarige risicotermijn: overlijdt de schenker binnen de drie jaar na de schenking (en zonder de schenking vrijwillig ter registratie werd aangeboden), dan zal de fiscus erfbelasting heffen op de geschonken goederen.
Daarnaast geldt er voor familiebedrijven een gunstregime: deze aandelen kunnen onder bepaalde voorwaarden worden geschonken aan 0% schenkbelasting (gunsttarief) voor Belgisch notaris.
Pas op: nadat de schenking van de aandelen gebeurt, dient deze wijziging binnen de maand te worden opgenomen in het UBO-register. Dit is zelfs het geval indien u slechts de blote eigendom schenkt en u zich het levenslange vruchtgebruik voorbehoudt.
Besluit
Een loutere wijziging in het UBO-register is geen rechtsgeldige schenking. Niet alleen komt er geen rechtsgeldige schenking tot stand, waardoor de begiftigde geen eigenaar is geworden van de aandelen en er nog steeds erfbelasting verschuldigd zal zijn bij het overlijden van de erflater, ook stelt het bestuur van de betrokken vennootschap zich open voor boetes.
Indien u overweegt om uw aandelen te schenken, laat u dan bijstaan door een specialist ter zake zodat u achteraf niet voor verrassingen komt te staan.
