1.Moet ik loon betalen?
Aangezien de stakers geen arbeidsprestaties leveren, hebben zij voor de gestaakte tijd geen recht op loon. Indien de staking werd erkend door de vakbond, zal de georganiseerde staker wel een stakingsvergoeding ontvangen van zijn vakbond.
De niet-stakende werknemers die de arbeid voortzetten, hebben natuurlijk wel recht op loon.
Vaak is het zo dat werkwillige werknemers als gevolg van de staking in de onmogelijkheid verkeren om de arbeid (verder) uit te voeren. Volgende situaties kunnen zich voordoen:
1.1. De niet-staker die met vertraging of niet op het werk aankomt
Artikel 27, 1° van de Arbeidsovereenkomstenwet bepaalt dat de werknemer die normaal naar zijn werk gaat, maar met vertraging of niet aankomt, recht heeft op gewaarborgd dagloon op voorwaarde dat de vertraging of het niet aankomen te wijten is aan een oorzaak die onafhankelijk is van zijn wil.
Indien het gaat om een vooraf aangekondigde staking is er geen sprake van een onvoorziene gebeurtenis en moet de werknemer de nodige maatregelen nemen om die dag naar het werk te gaan (privévervoermiddelen, carpooling, andere middelen van openbaar vervoer,...). De werknemer die door de staking met vertraging of niet op zijn werkplaats aankomt, zal het gewaarborgd dagloon enkel ontvangen indien hij bewijst dat hij voldoende inspanningen heeft gedaan om zich naar zijn werk te begeven. De actiedag van 4 maart as. is nu al gekend. U bent dus wellicht niet verplicht om niet-stakers die met vertraging of niet op het werk aankomen te vergoeden.
Als er bijvoorbeeld wegblokkades zijn, waarbij verkeersknooppunten worden afgesloten, is dit wel een onvoorspelbare gebeurtenis. Wanneer de werknemer kan bewijzen dat hij redelijke inspanningen heeft geleverd om op het werk te geraken, heeft hij dus wel recht op gewaarborgd loon.
1.2. De niet-staker die het werk niet kan aanvatten of voortzetten
Artikel 27, 2° van de Arbeidsovereenkomstenwet bepaalt dat de werknemer recht heeft op gewaarborgd dagloon indien hij zijn dagtaak niet heeft kunnen volbrengen door een oorzaak die onafhankelijk is van zijn wil. Dit artikel is wel niet toepasselijk in geval van staking.
Bij een staking in de eigen onderneming, zal de niet-staker die zijn arbeid niet kan aanvatten of voortzetten geen recht op loon hebben voor de uren van arbeidsonderbreking. Dit is het geval wanneer in de onderneming een staking uitbreekt en de arbeid tijdelijk gestaakt wordt als gevolg van een blokkade of stakingspiket, of omdat het schaars overblijvende personeel onvoldoende is om verder te produceren of nog, omdat er bij een leverancier een staking is uitgebroken. Dit wordt als overmacht beschouwd die de werkgever ontslaat van zijn verplichting om loon te betalen.
Wanneer een stakingspiket wordt opgezet bij de toegang tot het industrieterrein of de industriezone waar de onderneming zich bevindt, is de vraag of dezelfde regel nog geldt. De werknemer heeft immers door omstandigheden onafhankelijk van zijn wil de onderneming niet kunnen bereiken, en dus ook zijn werk niet kunnen aanvatten. Een werknemer zal in een dergelijke situatie slechts gewaarborgd loon ontvangen indien hij bewijst voldoende inspanningen te hebben geleverd om op het werk te geraken. In dat geval kan de RVA ook tussenkomen en de niet-stakers werkloosheidsuitkeringen betalen, wat een beslissing van het beheerscomité vereist. Dergelijke toelating wordt naar onze ervaring eerder uitzonderlijk toegekend.
2. Kunt u beroep doen op uitzendarbeid of tijdelijke werknemers?
CAO nr. 58 bepaalt in artikel 8 uitdrukkelijk dat "een uitzendbureau geen uitzendkrachten bij een gebruiker mag tewerkstellen of aan het werk houden in geval van staking of van lock-out". Een deelname van enkele vakbondsafgevaardigden en militanten aan een syndicale actie, zonder gevolgen op de operationele activiteit van de onderneming, is geen staking; in dat geval kunnen uitzendkrachten wel tewerkgesteld blijven.
U kunt evenmin een beroep doen op vervangingsovereenkomsten (tijdelijke arbeidsovereenkomsten voor de vervanging van een vaste werknemer waarvan arbeidsovereenkomst is geschorst) om in de vervanging van een stakende werknemer te voorzien.
3. Kunt u via de rechtbank de staking breken?
Politiediensten zijn meestal uiterst weigerachtig om bij stakingen tussenbeide te komen. Enkel indien er duidelijk gevaar is voor de veiligheid van personen, zullen zij eventueel optreden.
De enige – en efficiënte – weg om een staking stop te zetten bestaat er dan ook in om via een kortgeding procedure de zaak voor te leggen aan de Voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg. Dit gebeurt met een eenzijdig verzoekschrift. De Voorzitter kan inderdaad op korte termijn de stopzetting van bepaalde acties bevelen (bv. blokkades) of dringende maatregelen opleggen (bv. waarborgen van vrije toegang tot de onderneming).
Met een procedure op eenzijdig verzoekschrift doet de rechtbank van eerste aanleg (dus niet de arbeidsrechtbank) uitspraak over het geschil zonder dat de rechtbank daarbij de werknemers of vakbonden in het conflict hoort. Dit is mogelijk indien een aantal rechten en plichten worden geschonden:
- de actieve stakingspiketten: stakers mogen werknemers en/of klanten verbaal aanmoedigen maar mogen geen fysiek geweld plegen;
- het recht om de onderneming te betreden moet gevrijwaard worden, net als het recht van de werknemers om niet te staken;
- het eigendomsrecht en het recht op ondernemen mogen niet worden geschaad.
Vaststellingen van inbreuken worden gedaan door een gerechtsdeurwaarder. Hij doet dit op basis van volgende elementen:
- blokkade van de toegangswegen van de industriezones;
- blokkade van de toegang tot de onderneming;
- welke voertuigen blokkeren de weg (nummerplaten, automerken, serienummers);
- aantal personen betrokken bij de actie, hun kledij, hun leeftijd, hun identiteit;
- acties naar klanten en derden toe;
- …
De rechtbank kan een dwangsom opleggen indien haar beslissing niet wordt gerespecteerd. Dit bedrag kan worden opgelegd a rato van het aantal inbreuken, het aantal dagen vertraging bij uitvoering van de rechterlijke beslissing,…
Heeft u nog andere vragen rond stakingen, vermoedt u dat er bij u acties mogelijk zijn of wordt u vrijdag onverwachts geconfronteerd met een staking en wenst u bijstand, aarzel dan niet om onmiddellijk contact op te nemen met onze “task force staking”:
