Samenwerken in de bouwsector wint de laatste jaren erg aan belang. In een vorig artikel werd het concept ‘samenwerken in bouwteam’ reeds toegelicht. In deze aflevering zullen enkele juridische aandachtspunten bij het werken met een Bouw Informatie Model (in het Engels: “Building Information Model”), of kortweg BIM, worden besproken.
In Nederland is, in tegenstelling tot België, het werken met een BIM goed ingeburgerd. De Nederlandse Bouwinformatieraad omschrijft het begrip ‘BIM’ als volgt:
“Een digitale voorstelling van de functionele en fysieke karakteristieken van een bouwwerk, dat een uitgangspunt is voor en ondersteunend is aan de activiteiten en de besluitvorming in de levenscyclus van een bouwwerk en dat wordt gedeeld door de verschillende actoren in het bouwproces.”
Er wordt meestal gewerkt met een 3D-model, maar daarnaast kan het BIM ook gegevens bevatten die niet in dit model kunnen worden opgeslagen, zoals bv. berekeningen, simulaties, aanvullende 2D-tekeningen, enz. Alle bouwpartners kunnen het model steeds raadplegen en kunnen eraan bijdragen.
Door te werken met een BIM wil men tegemoet komen aan de nadelen die een traditioneel ontwerp- en bouwproces met zich meebrengt. In plaats van het bouwproces op te delen in gescheiden fasen (ontwerp-uitvoering-gebruik) werken alle betrokken actoren vanaf de ontwerpfase op een efficiënte manier samen aan het model om zo tot betere resultaten te komen. Een duidelijke beeldvorming leidt tot een betere communicatie en bijgevolg tot een betere samenwerking met minder faalkosten.
Bij het werken met een BIM is het belangrijk om vooraf met alle betrokken partijen duidelijke afspraken te maken en deze vast te leggen in een BIM-protocol. Er bestaat immers geen specifieke wettelijke regeling m.b.t. het werken met een BIM.
Ten eerste is het aangewezen om afspraken te maken omtrent aansprakelijkheid. In principe blijven de traditionele aansprakelijkheidsprincipes gelden: de architect is aansprakelijk voor fouten in het ontwerp- en controlefouten en de aannemer blijft aansprakelijk voor fouten bij de uitvoering van het werk. Een gevaar bij het werken met een BIM is echter dat het niet steeds duidelijk zal zijn wie welke fout heeft gemaakt als er wijzigingen worden aangebracht in het model. Het is dan ook aangeraden om een systeem te hanteren dat aangeeft wie welke aanpassingen doet in het model. Daarnaast blijft ook de waarschuwingsplicht gelden. Wanneer een aannemer bv. een fout opmerkt, dan moet hij dit melden.
Ook de regels inzake intellectuele eigendom (auteursrecht) blijven onverkort gelden. Bijgevolg is het belangrijk om steeds de nodige toestemmingen van derden (bedenkers) te verkrijgen wanneer men een creatie in het BIM wenst te verwerken. Als een werkgever de creatie van zijn werknemer wil gebruiken, zal hij vooraf de toestemming moeten vragen. Dit kan ook in de arbeidsovereenkomst worden geregeld. Daarnaast moeten de betrokken partijen een regeling treffen om elkaar gebruiksrecht te geven, zodat men wijzigingen kan aanbrengen aan het BIM.
Tot slot bestaat er geen specifieke verzekering voor het werken met een BIM. De betrokken actoren zullen zich afzonderlijk voldoende moeten verzekeren.
Net zoals bij het werken in bouwteam is het bij het gebruik van een BIM dus van belang om vooraf heldere afspraken vast te leggen, rekening houdend met bovenstaande aandachtspunten, om te vermijden dat er achteraf conflicten zouden ontstaan.
