Op 27 november jongstleden trad een nieuwe wet in werking die het recht op bijstand door een advocaat tijdens een verhoor gevoelig uitbreidt. Dit betekent dat ook personen die niet zijn aangehouden zich vanaf nu tijdens een verhoor kunnen laten begeleiden door een advocaat.
Met deze wet haalt België net de Europese deadline om de richtlijn over de bijstand van een advocaat om te zetten. We zetten hierna kort uiteen wat deze nieuwe wet voor u betekent.
Wanneer mag uw advocaat aanwezig zijn?
Als u voorheen werd opgeroepen voor een verhoor zonder het risico om te worden aangehouden, dan had u enkel het recht om vooraf uw advocaat te raadplegen. Dit verandert met deze wet. U krijgt nu eveneens het recht om door uw advocaat te worden bijgestaan tijdens het verhoor buiten de gevallen waar aanhouding mogelijk is, op voorwaarde dat u verdacht wordt van een misdrijf dat met een gevangenisstraf wordt bestraft.
Dat betekent concreet dat u voortaan ook het recht hebt op bijstand door een advocaat indien u wordt verhoord door andere overheidsdiensten dan de politie. Van zodra het verhoor dus gaat over een misdrijf waarop een gevangenisstraf staat, kan u zich ook laten begeleiden bij verhoor door bijvoorbeeld de douane, de BBI, de FOD Economie of Volksgezondheid. Er is dus wel nog steeds geen bijstand voor feiten die enkel worden bestraft met boetes.
Daarnaast mag een advocaat voortaan ook aanwezig zijn bij een plaatsbezoek of een confrontatie tussen verdachten.
Ik kreeg een uitnodiging voor een verhoor: wat nu?
De uitnodiging voor een verhoor moet voortaan vermelden dat u een advocaat mag raadplegen en of u door hem of haar mag worden bijgestaan tijdens het verhoor. Hebt u vóór 27 november reeds een uitnodiging gekregen voor een verhoor na die datum en staat dit niet vermeld in de uitnodiging, dan vraagt u dit best even na.
Als u deze bijstand wenst, zal u zelf een advocaat voor het verhoor moeten contacteren. Uiteraard kan u hiervan ook afstand doen. Er moet voldoende tijd zijn tussen de uitnodiging en het verhoor zelf om de mogelijkheid te bieden een advocaat te contacteren.
Uit de praktijk leren we dat er meestal wordt ingestemd met een kort uitstel van het verhoor om zo een persoon toe te laten een advocaat te zoeken en deze ook te raadplegen.
Wat is de rol van de advocaat?
De advocaat heeft een dubbele rol: u advies geven vóór het verhoor (consultatie) enerzijds en erover waken dat uw rechten worden nageleefd tijdens het verhoor (bijstand) anderzijds.
De nieuwe wet omschrijft voor het eerst de rol van de advocaat tijdens het verhoor. Uw raadsman moet er tijdens het verhoor op toezien dat uw rechten worden gerespecteerd. Zo kijkt een advocaat erop toe dat u niet wordt gedwongen zichzelf te beschuldigen en dat de ondervragers geen ongeoorloofde druk uitoefenen. Daarnaast kan hij of zij ook verduidelijking vragen over de gestelde vragen of opmerkingen maken over het onderzoek en het verhoor. Uiteraard mag uw advocaat niet in uw plaats antwoorden.
Na het verhoor kan uw raadsman in het proces-verbaal van het verhoor laten vermelden dat de regels niet correct werden nageleefd en vragen dat er bijkomende opsporingshandelingen worden uitgevoerd.
Wil u meer lezen? Wet van 10 november 2016 betreffende bepaalde rechten van personen die worden verhoord, BS 24 november 2016.
Auteurs:
Catherine Van de Heyning
Tom Bauwens
