De arbeidsrechtbank van Londen heeft beslist dat taxi chauffeurs die hun diensten aanbieden via de Uber app geen zelfstandigen zijn maar werknemers. Zij hebben bijgevolg recht op dezelfde voordelen als werknemers. Deze baanbrekende beslissing kan verstrekkende gevolgen voor al wie actief is in de zogenaamde 'gig economy', ook in België.
Waarom zijn Uber chauffeurs werknemers?
Wat deze uitspraak bijzonder interessant maakt, is de analyse die de rechter maakt van het business model zoals dit door Uber gehanteerd wordt, en op basis hiervan tot de conclusie komt dat de chauffeurs in ondergeschikt verband werken en dus werknemer zijn. De volgende elementen waren daarbij van belang:
- de rechter aanvaardt niet dat Uber enkel optreedt als een IT onderneming die een technisch "online platform" ter beschikking stelt van taxi chauffeurs. Integendeel, de rechter was van oordeel dat Uber transport activiteiten aanbiedt en chauffeurs aanstuurt om deze diensten te verrichten.
- Ook de door Uber gehanteerde contractuele documenten waren volgens de rechter ambigu, en niet steeds in overeenstemming met de realiteit van de feitelijke werkwijze zoals deze aan de rechtbank werd voorgelegd.
- Uber werd bovendien geacht te veel gezag en controle uit te oefenen over de chauffeurs en de wijze waarop ze hun diensten (moeten) verrichten om nog te kunnen spreken van een echte zelfstandige activiteit
- de chauffeurs werden tenslotte geacht economisch afhankelijk te zijn van Uber: ze kunnen niet onderhandelen met de passagiers/klanten en ook ten aanzien van Uber is er geen ruimte voor onderhandeling over de voorwaarden waaronder ze hun diensten aanbieden. Er is, volgens de rechtbank, sprake van verregaande afhankelijkheid van de chauffeurs ten aanzien van Uber.
Het is een beslissing van de arbeidsrechtbank in eerste aanleg. Uber heeft reeds aangekondigd hoger beroep te zullen aantekenen. Wordt dus vervolgd.
Wat kunnen we hiervan leren voor onze Belgische situatie?
Deze zaak heeft betrekking op de werkwijze van Uber is het Verenigd Koninkrijk, en geldt onder Engels recht. Zij kan dus niet zomaar worden toegepast op de situatie van de Uber taxi chauffeurs in België.
Desalniettemin worden ook in belgië vergelijkbare criteria gehanteerd om te beoordelen of sprake is van schijnzelfstandigheid. De Arbeidsrelatiewet van 27 December 2006, zoals gewijzigd door de Wet van 25 augustus 2012, bevat een lijst met 9 criteria om te beoordelen of een dienstverlener al dan niet zelfstandige is. Vele van de criteria waren ook in de door de Londense rechter behandelde zaak aan de orde. De beslissing van de arbeidsrechtbank in Londen kan dus minstens een inspiratiebron zijn voor een Belgische arbeidsrechtbank die met dezelfde vraag zoui geconfronteerd worden.
De werkwijze van Uber is trouwens in de meeste landen sterk vergelijkbaar, zodat ook de feitelijke elementen wellicht in ieder land niet sterk zullen afwijken van het business model dat de Engelse rechter diende te beoordelen.
Deze uitspraak belangt dus iedereen aan die actief is in de ruimere 'gig economy', en die gebruik maakt van individuele personen om op zelfstandige basis beperkte diensten te verrichten (weze het taxi diensten zoals bij Uber, koerier diensten, schoonmaak, of andere diensten). Zij doen er best aan hun model zodanig uit te werken dat geen (of toch niet al te veel) controle wordt uitgeoefend ten aanzien van de door hen tewerkgestelde personen. Ook het creëren van een te nauwe (economische) afhankelijkheid wordt best vermeden. Het risico op herkwalificatie kan sinds dit vonnis immers niet meer uitgesloten worden.
Deze uitsrpaak zal wellicht geen directe impact hebben op organisaties die louter een online platform aanbieden om klanten te introduceren bij dienstverleners (zoals Airbnb, eBay, ...), waarbij er minder controle wordt uitgeoefend en de dienstverlener meer risico neemt.
Dit vonnis zal alvast de vakbonden munitie geven om op te komen voor een beter statuut voor al wie werkzaam is in de 'gig economy'.
Het vonnis kan gelezen worden via deze link: http://www.bbc.com/news/business-37802386.
