In onze nieuwsbrief 2010/1 deelden wij reeds mee dat het sociaal strafwetboek eraan zat te komen. Intussen keurde het parlement net voor het begin van de zomer het wetsontwerp tot invoering van het Sociaal Strafwetboek ook formeel goed. Het Sociaal Strafwetboek zal normaal gezien in werking treden op 1 juli 2011. Hieronder geven wij u nog enkele nieuwigheden mee.
In het Belgisch Staatsblad werden op 1 juli 2010 de Wet van 6 juni 2010 tot invoering van het Sociaal Strafwetboek, en de van Wet van 2 juni 2010 houdende bepalingen van het sociaal strafrecht gepubliceerd.
Wij wezen er reeds op dat dit Sociaal Strafwetboek voornamelijk tot doel heeft om de bestaande verspreide sociale strafbepalingen te coördineren in één coherent wetboek. Inhoudelijk creëert dit Sociaal Strafwetboek dan ook slechts eerder een beperkt aantal ingrijpende wijzigingen. Naast de hervorming van het sanctiemechanisme (zie nieuwsbrief 2010/1), verdienen evenwel volgende punten de aandacht.
De vroegere bepalingen van de Arbeidsinspectiewet zijn nu geïntegreerd in het sociaal strafwetboek. Voor het eerst wordt nu expliciet voorzien dat de sociaal inspecteurs hun bevoegdheden moeten uitoefenen conform de beginselen van finaliteit en proportionaliteit. De middelen die zij aanwenden dienen passend en noodzakelijk te zijn voor het toezicht. Evenwel valt te verwachten dat men in de praktijk van deze theoretische beginselen weinig zal merken, daar de inspecteur steeds kan argumenteren dat zijn huidige opdracht kadert in een groter onderzoek.
De sociaal inspecteurs hebben de verregaande en omstreden bevoegdheid om op elk ogenblik van de dag of van de nacht, zonder voorafgaande verwittiging, vrij binnen te gaan in alle werkplaatsen. Dit geldt evenwel niet voor de bewoonde lokalen. De sociaal inspecteurs hebben enkel toegang tot de bewoonde ruimten in de volgende gevallen:
- wanneer de sociaal inspecteurs zich tot vaststelling op heterdaad van een inbreuk ter plaatse begeven;
- op verzoek of met toestemming van de persoon die het werkelijk genot heeft van de bewoonde ruimte; het verzoek of de toestemming moet schriftelijk en voorafgaand aan de visitatie worden gegeven;
- in geval van oproep vanuit die plaats;
- in geval van brand of overstroming;
- wanneer de sociaal inspecteurs in het bezit zijn van een machtiging tot visitatie.
Voorheen diende dit visitatiebevel verzocht te worden aan de Politierechter, maar dit wordt voortaan de bevoegdheid van de onderzoeksrechter. Een machtiging tot visitatie kan door de sociaal inspecteurs worden bekomen voor de toegang tot de bewoonde ruimten na 21 uur en voor 5 uur mits het verzoek aan de onderzoeksrechter bijzonder wordt gemotiveerd. De onderzoeksrechter beslist binnen een termijn van maximum 48 uur na de ontvangst van het verzoek. Tegen deze beslissing is geen beroep mogelijk.
De Arbeidsinspectiewet maakte reeds het onderscheid tussen drie soorten gegevens:
- Sociale gegevens (vb. loonfiches);
- Wettelijk verplicht bij te houden gegevens (vb. boekhouding);
- Andere nuttige gegevens (vb. agenda).
Voortaan zal bij koninklijk besluit een exhaustieve lijst worden opgemaakt van de tweede categorie van gegevens die ingevolge de wetgeving dienen te worden opgemaakt.
Het Sociaal Strafwetboek is een federale wetgeving. Ook op het Vlaamse niveau wordt er evenwel gewerkt aan een vergelijkbare uniformisering van het sociaal handhavingsrecht m.b.t. de materies waarvoor Vlaanderen bevoegd is. Zo verscheen op 5 augustus 2010 in het Belgisch Staatsblad het Decreet van 9 juli 2010 tot wijziging van het decreet van 30 april 2004 tot uniformisering van de toezichts-, sanctie- en strafbepalingen die zijn opgenomen in de regelgeving van de sociaalrechtelijke aangelegenheden, waarvoor de Vlaamse gemeenschap en het Vlaams gewest bevoegd zijn.
