Nooit eerder liepen we met z'n allen een groter risico dat onze financiële gegevens op straat terechtkomen. Een medewerker van een bank of een advieskantoor kopieert uw gegevens en maakt deze via het internet openbaar of stelt deze op een andere wijze ter beschikking van journalisten, concurrenten of de fiscus. De kranten berichten bijna wekelijks over gestolen data en meerdere wereldwijde banken en advieskantoren stonden reeds met de billen bloot.
Wat kan de Belgische fiscus doen indien ze dergelijke, bij veronderstelling voldoende precieze, gegevens in handen krijgt?
Zeker is dat de Belgische fiscus niet mag aanzetten tot diefstal van gegevens of tot hacken. Dit betekent meteen dat de Belgische fiscus onder geen beding tegen betaling dergelijke gegevens in handen mag krijgen of op andere wijze mag aanzetten inzage te geven in gestolen data.
Zou dit toch het geval zijn, dan zou het vertrouwen van elke persoon in de overheid op bijzonder ernstige wijze worden geschonden. In het licht hiervan is het ondenkbaar dat de fiscus deze gegevens zou kunnen gebruiken. Er dient op gewezen dat er tot dusver geen redenen zijn om te veronderstellen dat de fiscus zich hieraan zou bezondigen.
Ook phishing expeditions zijn ontoelaatbaar: de fiscus kan niet op basis van vage of algemene aanwijzingen een onderzoek instellen naar alle klanten van deze of gene bank of bedrijf.
Nochtans is er ook geen wet of vaste rechtspraak die het onmogelijk maakt voor de fiscus om gestolen data te gebruiken, in het bijzonder als de onrechtmatigheid van de diefstal op geen enkele manier aan de fiscus te wijten is, of met andere woorden indien de fiscus de data niet onrechtmatig verkregen heeft.
Dit is bijvoorbeeld het geval indien de (voldoende precieze) gegevens op het internet geraadpleegd kunnen worden, of indien concrete elementen in de krant verschijnen of ongevraagd bij de fiscus terechtkomen.
Er is in die situaties uiteraard nog steeds sprake van gestolen data, maar dit betekent niet dat ze niet bruikbaar zouden zijn indien de fiscus zelf geen onrechtmatigheid aan te wrijven valt.
Er is dus wel degelijk een risico dat de Belgische fiscus deze data gebruikt en er is rechtspraak die dit toelaat.
Hierbij wordt in fiscale zaken toepassing gemaakt van de zogenaamde Antigoondoctrine, ontleend aan de strafprocedure, nl. de vraag in hoeverre onrechtmatig verkregen bewijs (onrechtmatig verkregen door de overheid die het bewijs inroept), in rechte als bewijs kan gelden. A fortiori heeft een dergelijke doctrine ook gevolgen voor het debat over het onregelmatig bewijs in strafzaken (waarbij de overheid die het bewijs inroept niets te verwijten valt). Beide kwesties werpen hun schaduw op de fiscale procedure en lijken soms op één hoop te worden gegooid.
De kwestie is ook politiek gevoelig aangezien de armlastige overheid op zoek is naar middelen op een manier die "de publieke opinie" het minste stoort.
De discussie of een onrechtmatig verkregen bewijs in fiscale zaken kan worden gebruikt, woedt in alle hevigheid. De meest gezaghebbende stemmen achten het onmogelijk de antigoondoctrine toe te passen in fiscale zaken, maar het pleit is niet beslecht.
Er zijn zeker verweermiddelen tegen elk gebruik van gestolen data, ook ingeval de fiscus niet onrechtmatig heeft gehandeld, maar het is de vraag wat dit de belastingplichtige concreet (en in elk geval achteraf) oplevert.
Mogelijk schendt de fiscus ook de grondrechten van de belastingplichtige door de gestolen data te gebruiken, zelfs ingeval de fiscus niets te verwijten valt, maar het is vandaag onzeker of een rechtbank deze inbreuk als ongeoorloofd en disproportioneel zal beoordelen en zoals gezegd is er rechtspraak die het gebruik van deze data toelaat.
Het moet ook onderstreept worden dat het principe van de rechtmatige bewijsgaring steeds voorop moet staan. Bovendien moet de fiscus ook haar onderzoeks- en controlebevoegdheden, die wettelijk begrensd zijn, correct uitoefenen. Daarnaast moeten ook de grondrechten van elkeen geëerbiedigd worden.
