Uw website is een bron van inkomsten... voor anderen. Wat nu?

Probleemstelling

Zonder het te beseffen stellen zowat alle ondernemingen gratis informatie ter beschikking, die nochtans waardevol is voor derden of zelfs hun concurrenten. Het medium bij uitstek hiervoor is de website van een onderneming. Het is in de ene sector al couranter dan de andere, maar hoeveel ondernemingen afficheren geen prijslijst op hun website of het nu voor producten is of voor diensten?

Derde partijen maken hiervan handig gebruik voor hun eigen bedrijfsvoering via het zogenaamde "web scraping" of "screen scraping" dat - vrij vertaald - neerkomt op het geautomatiseerd doorzoeken van de pagina's van een website om daarvan de interessante informatie "af te schrapen" en op te slaan in een eigen databank.

Heel wat bedrijven gebruiken onder andere deze technieken om hun concurrentiepositie te verbeteren, omdat zij op die manier te weten komen welke prijszetting hun concurrenten hanteren. Wie beweert altijd de goedkoopste te zijn, zal die bewering toch op iets moeten steunen.

Maar het gaat verder dan dat, sommige ondernemingen baseren hun volledig business-model op het inwinnen van dergelijke informatie en deze op te slaan in hun databank, die vervolgens - doorgaans gratis - via hun eigen website ter beschikking wordt gesteld van het grote publiek. Zij halen hun inkomsten dan uit reclame op hun website of een percentage dat zij aanrekenen wanneer er via hun website bepaalde transacties tot stand komen. Wie ooit al eens via het internet op zoek is geweest naar een hotel, een vlucht, een vakantie of zelfs een lening of autoleasing, zal ongetwijfeld al op dergelijke websites gestoten zijn.

Kan een onderneming hiertegen iets ondernemen of mogelijk nog beter, kan een onderneming munt slaan uit de wetenschap dat het voor derden waardevolle informatie ter beschikking stelt aan derden via de eigen website?

Een eenvoudige oplossing is uiteraard het verwijderen van prijslijsten of andere interessante informatie, zoals dealernetwerken. Deze oplossing is weinig klantvriendelijk en in sommige sectoren, zoals het hotelwezen of de reissector, allicht bijzonder contraproductief, want laat de prijs nu net een doorslaggevend argument zijn in de ogen van veel klanten.

Wetgevend kader

Het woord "databank" is al meerdere keren gevallen. De Europese richtlijn van 11 maart 1996betreffende de rechtsbescherming van databanken omschrijft een databank als "een verzameling van werken, gegevens of andere zelfstandige elementen, systematisch of methodisch geordend, en afzonderlijk met elektronische middelen of anderszins toegankelijk". Een zeer ruime definitie dus, waar de meeste prijslijsten en dergelijke, die via websites worden aangeboden, wel zullen onder vallen.

Niet alle databanken komen echter in aanmerking voor bescherming. Als de databank geen auteurswerken bevat zoals krantenknipsels en de structuur van de databank op zich nietorigineel is door de keuze of de rangschikking van de daarin opgeslagen gegevens, kan u geen bescherming van het auteursrecht inroepen.

De Europese richtlijn van 1996 verleent aan databanken die daarom uit de boot vallen toch nog bescherming, maar dan moet er wel sprake zijn van een "substantiële investering" bij de verkrijging, de controle of de presentatie van de inhoud van de databank. Of dit in kwantitatief of kwalitatief opzicht is, doet niet ter zake zolang deze "substantiële investering" kan worden aangetoond.

Heel wat databanken (zoals prijslijsten) zullen niet voldoen aan deze vereiste van "substantiële investering" en kunnen dan ook niet beschermd worden op grond van het databankenrecht.

Kan uw onderneming dan niets ondernemen tegen het gebruik van uw databank zonder uw toestemming? Toch wel.

Het Ryanair-arrest Hof van Justitie van 15 januari 2015

In het arrest van 15 januari 2015 (Ryanair t. PR Aviation BV) heeft het Hof van Justitie duidelijk gemaakt dat databanken die niet onder de bescherming van de databankrichtlijn vallen toch in aanmerking komen voor bescherming via contractuele weg.

Het is zelfs zo dat u voor het gebruik van deze databank strengere gebruiksvoorwaarden kan opleggen, dan voor een databank die wel aan de strikte voorwaarden van de Europese richtlijn van 1996 voldoet. Op het eerste zicht komt dit contradictorisch over, maar u kan zich contractueel effectief een betere bescherming bedingen dan u zou kunnen voor een databank die volgens de wetgever meer beschermingswaardig wordt geacht. De bemerking dient weliswaar te worden gemaakt dat de bescherming via de vermelde intellectuele eigendomsrechten automatisch verkregen wordt en eenvoudiger juridisch afdwingbaar is.

Besluit

Mits doeltreffende juridische ingrepen op uw website kan uw onderneming dus niet alleen verhinderen dat derden zonder toestemming uw databank overnemen, maar kan u zich op die manier mogelijk een gunstige onderhandelingspositie verschaffen ten opzichte van ondernemingen die "leven" van het systematisch verzamelen van dergelijke onbeschermde databanken.

Deze websites kunnen u weliswaar - in sommige gevallen - het bijkomend voordeel verschaffen nieuw cliënteel te bereiken, met dien verstande dat dit voornamelijk geldt voor de goedkoopste speler op de markt. Anderzijds wordt vaak geen rekening gehouden met de kwaliteit van de geleverde diensten of goederen en de eventuele bijstand na verkoop die uw onderneming verschaft. Daarenboven hebben dergelijke websites vaak tot gevolg dat eventuele inkomsten uit advertenties op uw eigen website worden aangetast.