Nieuwe Europese douaneverordening

Verordening nr. 608/2013. In 2012 werden door de douaneautoriteiten bijna 40 miljoen namaakgoederen met een totale waarde van ongeveer €1 miljard aan de EU-grenzen onderschept. Gezien de handel in namaak steeds grotere proporties aanneemt en aanzienlijke schade berokkent, is een efficiënte handhaving van intellectuele eigendomsrechten van essentieel belang. Vanaf 1 januari 2014 zal de nieuwe Europese douaneverordening nr. 608/2013^[1] van toepassing zijn. De procedure voor het douane-optreden m.b.t. de namaakgoederen blijft grotendeels onveranderd, maar de bevoegdheden van de douaneautoriteiten worden aanzienlijk uitgebreid.

Procedure. De douaneautoriteiten kunnen, op schriftelijk verzoek van de houder van intellectuele eigendomsrechten, optreden wanneer verdachte goederen worden aangetroffen aan de grenzen van de EU (bijv. in de luchthaven te Zaventem). De goederen waarvan wordt vermoed dat zij inbreuk maken op een intellectueel eigendomsrecht kunnen worden vastgehouden of de vrijgave ervan kan worden geschorst. De houders van intellectuele eigendomsrechten worden hierover onmiddellijk ingelicht en hebben de mogelijkheid om de goederen te inspecteren. De douaneautoriteiten zullen informatie verstrekken m.b.t. de hoeveelheid, de (feitelijke of vermoedelijke) aard, de oorsprong en de bestemming van de goederen alsook m.b.t. de gegevens van de geadresseerde, de afzender en de aangever of de houder van de goederen. Verdachte goederen kunnen worden vernietigd onder douanecontrole zonder dat er een gerechtelijke procedure moet worden ingeleid, op voorwaarde dat de aangever of de houder van de goederen binnen de opgegeven termijn instemt met de vernietiging ervan. Bij gebreke aan tijdige reactie van de aangever of de houder, wordt deze geacht akkoord te zijn gegaan met de vernietiging van die goederen. Ingeval van (expliciete of impliciete) instemming voorziet de nieuwe Verordening dat dergelijke "vereenvoudigde procedure" verplicht dient te worden toegepast.

In geval van weigering daarentegen, kunnen de houders van intellectuele rechten een procedure inleiden teneinde vast te stellen of er inbreuk is gepleegd op een intellectueel eigendomsrecht en de verwijdering van de namaakgoederen uit het handelsverkeer te vorderen. De houder van het recht kan de door de douane verstrekte informatie gebruiken in het kader van deze procedure alsook om een compensatie te vorderen van de inbreukmaker of om een strafprocedure in te stellen.

Ruimer toepassingsgebied. De nieuwe Verordening nr. 608/2013 heeft een ruimer toepassingsgebied dan de thans geldende Verordening. De douane kan immers niet enkel optreden op basis van een vermoeden van inbreuk op merken, auteursrechten, tekeningen of modellen, octrooien, geografische aanduidingen en oorsprongsbenamingen, aanvullende beschermingscertificaten en kwekersrechten, maar ook op basis van een vermoeden van inbreuk op handelsnamen, topografieën van halfgeleiderproducten (‘chips'), gebruiksmodellen en apparaten om technische beschermingsmaatregelen te omzeilen.

Kleine zendingen. De Verordening is bovendien van toepassing op de goederen vervoerd in kleine zendingen, waarvan wordt vermoed dat ze nagemaakt of door piraterij verkregen zijn. Gelet op het grote aantal kleine zendingen namaakgoederen die via het internet worden besteld, zal deze vernieuwing van prominent belang zijn.

Onder "kleine zending" wordt verstaan "een per post of via expresvervoer verstuurde zending die ten hoogste drie stuks bevat, of een brutogewicht van minder dan 2 kg heeft". De vereenvoudigde procedure van vernietiging kan hiervoor worden toegepast^[2], met dit verschil dat de goederen zonder de uitdrukkelijke toestemming van de houder van de intellectuele rechten in elke zaak kunnen worden vernietigd^[3]. Dit houdt in dat de administratieve lasten en kosten zullen worden beperkt.

Uitzonderingen. De uitzonderingen op de Verordening blijven echter behouden. Zo is de Verordening niet van toepassing op de goederen in de persoonlijke bagage van reizigers, mits deze geen handelskarakter hebben. Evenmin is de Verordening van toepassing op illegale parallelhandel^[4] en hoeveelheidsoverschrijdingen^[5]. Daarenboven verandert de Verordening niets aan de regeling m.b.t. de goederen in transit^[6].

Gegevensuitwisseling. Enerzijds zal er een centrale gegevensbank worden opgericht om de uitwisseling van informatie tussen de douaneautoriteiten van de lidstaten te verbeteren, en anderzijds kunnen de douaneautoriteiten van de lidstaten bepaalde gegevens uitwisselen met de autoriteiten in derde landen om een effectieve handhaving t.a.v. transporten van inbreukmakende goederen mogelijk te maken.

Besluit. Gelet op de ruimere bevoegdheden van de douane, zal de nieuwe Verordening goed worden onthaald door de houders van intellectuele eigendomsrechten. Het schriftelijk verzoek tot douane-optreden blijkt een vrij snel en kostenefficiënt middel in de strijd tegen namaak.


^{[1] Verordening nr. 608/2013 van 12 juni 2013 inzake de handhaving van intellectuele-eigendomsrechten door de douane en tot intrekking van Verordening (EG) nr. 1383/2003 van de Raad.
[2] De vereenvoudigde procedure kan enkel worden toegepast indien de aangever of de houder van de goederen binnen de opgegeven termijn met de vernietiging instemt. Bij gebreke aan tijdige reactie van de aangever of de houder, wordt deze geacht akkoord te zijn gegaan met de vernietiging van de goederen.
[3] Om de specifieke vereenvoudigde procedure te kunnen toepassen, dient daartoe een algemeen verzoek te worden gedaan.
[4] D.w.z. goederen die met toestemming van de houder van het recht zijn vervaardigd maar zonder diens toestemming voor de eerste keer in de Europese Economische op de markt worden gebracht.
[5] D.w.z. goederen die zijn vervaardigd bovenop de tussen de houder van het recht en de producent afgesproken hoeveelheid.
[6] Arrest Hof van Justitie dd. 1 december 2011, C-446/09 en C-495/09, "Nokia-Philips": De douane kan louter optreden m.b.t. de goederen in transit wanneer bewezen is dat deze goederen bestemd zijn om in de EU te worden verhandeld.}