De Belgische Kamer van Volksvertegenwoordigers heeft vandaag een nieuwe mededingingswetgeving goedgekeurd. Deze voert een aantal belangrijke wijzigingen in, met onder meer sancties voor natuurlijke personen alsook een nieuw regime van prijzencontrole.
De nieuwe wetgeving vormt Boek IV ("Bescherming van de mededinging") en Boek V ("De mededinging en de prijsevoluties") van het nieuwe Wetboek van economisch recht. Zij kan nog door de Senaat geamendeerd worden.
Hieronder vindt u een overzicht van de belangrijkste wijzigingen, alsook van een aantal voor ondernemingen belangrijke punten die ongewijzigd blijven.
1. Restrictieve mededingingspraktijken
De nieuwe wetgeving handhaaft het verbod op mededingingsbeperkende afspraken tussen ondernemingen en op misbruik van machtspositie. Nieuw is echter dat de mededingingsregels niet langer uitsluitend voor ondernemingen zullen gelden: voor natuurlijke personen wordt een specifiek verbod ingevoerd, weliswaar beperkt tot bepaalde zware ("hardcore") mededingingsbeperkingen. Het zal voor natuurlijke personen verboden zijn om in naam en voor rekening van een onderneming of ondernemingsvereniging met concurrenten te onderhandelen of afspraken te maken over:
• het vaststellen van de prijzen bij verkoop van producten of diensten aan derden;
• het beperken van de productie of verkoop van producten of diensten;
• het toewijzen (verdelen) van markten.
Inbreuken op dit verbod worden gestraft met een administratieve geldboete van 100 tot 10 000 euro. Natuurlijke personen kunnen onder bepaalde voorwaarden immuniteit verkrijgen indien zij ertoe bijdragen het bestaan van een mededingingsbeperkende afspraak te bewijzen. Die immuniteitsregeling komt naast de bestaande clementieregeling voor ondernemingen.
2. Concentratiecontrole
De nieuwe wetgeving handhaaft het regime van verplichte voorafgaande melding en goedkeuring van concentraties (overnames, fusies en sommige joint ventures) die de "aanmeldingsdrempels" overschrijden.
De aanmeldingsdrempels wijzigen niet. Een concentratie moet dus nog steeds ter goedkeuring gemeld worden indien alle betrokken ondernemingen samen in België een (geconsolideerde groeps)omzet halen van meer dan 100 miljoen euro, en minstens twee betrokken ondernemingen elk in België een (geconsolideerde groeps)omzet halen van minstens 40 miljoen euro.
In de praktijk worden de meeste concentraties, die inhoudelijk geen mededingingsbezwaren opleveren, onderzocht in een "vereenvoudigde procedure". De doorlooptijd daarvan wordt verkort: in de toekomst zal de mededingingsautoriteit een beslissing moeten nemen binnen vijftien in plaats van twintig werkdagen. Wordt er geen beslissing genomen binnen die termijn, dan wordt de concentratie geacht goedgekeurd te zijn.
De doorlooptijd van de reguliere (niet-vereenvoudigde) meldingsprocedure wijzigt daarentegen niet. De mededingingsautoriteit moet dus nog steeds in beginsel een "eerste fase"-beslissing nemen binnen veertig werkdagen. Zijn er ernstige twijfels over de toelaatbaarheid van de concentratie, dan volgt een "tweede fase"-onderzoek dat in beginsel ten hoogste zestig werkdagen duurt. Wordt er geen beslissing genomen binnen de termijn, dan wordt de concentratie geacht goedgekeurd te zijn.
3. Prijzenbeleid
Boek V van het Wetboek van economisch recht bepaalt dat de prijzen van goederen en diensten bepaald worden door de vrije mededinging, maar laat de Belgische Mededingingsautoriteit en de Minister van Economie toe om onder bepaalde voorwaarden in te grijpen in de prijszetting. Hiervoor hoeft niet eerst een inbreuk op de mededingingsregels vastgesteld te worden.
Wanneer het Prijzenobservatorium een probleem inzake prijzen of marges, een abnormale prijzenevolutie of een structureel marktprobleem vaststelt, kan het een verslag overmaken aan de Minister van Economie en de Belgische Mededingingsautoriteit. Deze laatste kan dan in bepaalde dringende gevallen voorlopige maatregelen nemen. Indien zij dit doet, legt de Minister binnen zes maanden een plan "voor structurele wijziging van de marktwerking in de betrokken sector" voor aan de regering.
Zulke prijsmaatregelen zijn niet mogelijk voor producten of diensten waarvoor reeds een regime van gereguleerde prijzen bestaat.
Ingeval er prijsmaatregelen worden genomen onder dit nieuwe regime, mogen ondernemingen niet weigeren te leveren: zij moeten naar best vermogen en conform de handelsgebruiken de vraag naar producten of diensten beantwoorden voor zover die vraag niet abnormaal voorkomt.
Naast dit algemeen geldende prijsregime voert de nieuwe wetgeving een specifiek mechanisme in voor geneesmiddelen en bepaalde aanverwante producten. Hiervoor geldt een meer systematische prijzencontrole.
4. Eén enkele mededingingsautoriteit ... met verschillende organen
De nieuwe wetgeving vervangt de bestaande handhavingsinstellingen (Raad voor de Mededinging met Auditoraat en Algemene Directie Mededinging) door één enkele "Belgische Mededingingsautoriteit". De versnippering van de bevoegdheden over meerdere instellingen was één van de redenen waarom het in België nooit tot een intensief handhavingsbeleid is gekomen, met name wat betreft kartels.
De nieuwe wetgeving voorziet evenwel dat de Belgische Mededingingsautoriteit uit verschillende organen is samengesteld, namelijk:
• de Voorzitter en zijn dienst;
• het Mededingingscollege, dat als algemene regel de beslissingen ten gronde neemt en dat per zaak wordt samengesteld;
• het Directiecomité, dat de Belgische Mededingingsautoriteit leidt en onder meer de beleidsprioriteiten bepaalt;
• de Auditeur-Generaal en het Auditoraat, die het onderzoek leiden c.q. voeren en bepaalde beslissingsbevoegdheden hebben (b.v. inzake vereenvoudigde concentratiemeldingen).
Deze opsplitsing beoogt met name de rechten van de verdediging te waarborgen. De praktijk zal moeten uitwijzen of de nieuwe structuur een meer intensief handhavingsbeleid mogelijk maakt.
