De rechtsgeldige publicatie van een belastingreglement blijft brandend actueel. Dit blijkt alleen al uit recente rechtspraak van zowel het Hof van Cassatie en het Grondwettelijk Hof.
Daar kan sinds kort een vonnis van de Rechtbank van Eerste Aanleg Antwerpen, afdeling Antwerpen aan toegevoegd worden.
Hoewel dit geen uitspraak betreft van onze hoogste rechtscolleges, mag het belang ervan niet worden onderschat.
1. Wat zegt de wet?
De rechtsgeldige publicatie van een belastingreglement is noodzakelijk om tegenstelbaar te zijn aan de belastingplichtingen. Gevolg is dat elke aanslag die op basis van een reglement gevestigd wordt, dat niet rechtsgeldig gepubliceerd is, nietig is.
Deze vereiste vloeit voort uit de Grondwet waarin onder meer bepaald wordt dat geen wet, besluit of verordening van algemeen, provinciaal of gemeentelijk bestuur verbindend is dan na te zijn bekendgemaakt in de vorm die bij de wet bepaald is.
De vorm waarin een belastingreglement moet worden bekendgemaakt, wordt geregeld in het Decreet Lokaal Bestuur en het besluit van de Vlaamse Regering van 20 april 2018 (inmiddels gewijzigd door het besluit van de Vlaamse Regering van 28 april 2023).
De inhoud van de reglementen en verordeningen van de gemeenteraad moet worden bekendgemaakt op de gemeentelijke webtoepassing.
Deze bekendmaking moet binnen de 10 dagen gebeuren nadat de reglementen en verordeningen aangenomen zijn. Belangrijk daarbij is dat de datum waarop ze via de webtoepassing worden bekendgemaakt en de datum waarop ze zijn aangenomen, in die publicatie vermeld wordt.
Daarenboven moeten de bekendmaking en de datum van bekendmaking van de reglementen blijken uit de aantekening in een register, dat bijgehouden moet worden zoals bepaald wordt in het Besluit van de Vlaamse Regering van 20 april 2018.
2. Er is onduidelijkheid omtrent de draagwijdte van de recente rechtspraak van de hoogste rechtscolleges
In het dossier dat aan de Rechtbank van Antwerpen werd voorgelegd, stond vast dat de bekendmaking van het belastingreglement in kwestie via de webtoepassing van de gemeente en de datum van die bekendmaking via deze webtoepassing niet bleek uit een aantekening in het register der bekendmakingen.
De belastingplichtige in kwestie argumenteerde dat een dergelijke aantekening in het register der bekendmakingen als enige bewijsmiddel kan worden beschouwd en verwees hiervoor naar de arresten van het Grondwettelijk Hof desbetreffende.
De gemeente verwees van haar kant naar een arrest van het Hof van Cassatie om te argumenteren dat, wanneer de aantekening in het register van bekendmakingen ontbreekt, de daadwerkelijke publicatie op de gemeentelijke website eveneens kan worden bewezen aan de hand van andere bewijsstukken. Concreet verwees zij naar een informaticabewijs waaruit onomstotelijk blijkt wanneer het belastingreglement effectief op de website werd opgeladen (logfile).
In eerste instantie sluit de Rechtbank van Antwerpen zich aan bij het standpunt van de gemeente. Verder stelt het vast uit de arresten van het Grondwettelijk Hof dat het Hof enkel heeft geoordeeld dat de betreffende artikelen uit het Decreet Lokaal Bestuur de Grondwet niet schenden wanneer daaruit afgeleid wordt dat de aantekening in het speciaal daartoe gehouden register de enige toelaatbare wijze van bewijsvoering is voor de bekendmaking van een gemeentelijk belastingreglement. Uit deze arresten kan volgens de Rechtbank van Antwerpen dus niet afgeleid worden dat de interpretatie dat het bewijs van de bekendmaking ook aan de hand van andere bewijsmiddelen kan worden geleverd, onwettig zou zijn. Daarover heeft het Hof zich immers niet uitgesproken.
De vraag of de Rechtbank het hiermee bij het rechte eind heeft, gaat het bestek van deze bespreking te buiten. Hierop zal verder worden ingegaan in een latere bijdrage.
Indien echter wordt aanvaard dat het bewijs van de daadwerkelijke publicatie kan worden geleverd aan de hand van andere bewijsstukken, zullen deze bewijsstukken in ieder geval moeten voldoen aan de transparantieplicht. Dit houdt in dat de belastingplichtige op eenvoudige wijze moet kunnen vaststellen dat het belastingreglement rechtsgeldig is gepubliceerd. Dit bleek in dit dossier alvast niet het geval te zijn.
3. De Rechtbank erkent de beperkingen die inherent verbonden zijn aan het gebruik van een webtoepassing
Het belang van het besproken vonnis zit hem in de beoordeling van het alternatieve bewijs dat door de gemeente werd bijgebracht, bestaande uit onder andere een afdruk van de gemeentelijke website en het formulier van elektronische toezending aan de toezichthoudende overheid.
In haar beoordeling stelt de Rechtbank terecht dat uit deze stukken niet onomstotelijk blijkt wanneer het betreffende belastingreglement daadwerkelijk werd opgeladen op de website van de gemeente en online werd geplaatst.
Voor de volledigheid wordt nog de aandacht gevestigd op het feit dat het Besluit van 20 april 2018 onlangs gewijzigd werd, waardoor een gemeentebestuur voortaan autonoom kan beslissen welk systeem het als register gebruikt om zekerheid te creëren over het correcte tijdstip van de digitale bekendmaking van reglementen en verordeningen op zijn webtoepassing. Lokale besturen kunnen de gelogde gegevens van bestaande informaticasystemen als register gebruiken, maar kunnen er ook voor opteren om de huidige werkwijze, namelijk een manueel of digitaal gehouden register, te behouden.
Vooreerst kan de vraag worden gesteld of de nieuwe omschrijving van wat volgens het Besluit van 20 april 2018 als een register kan worden beschouwd wel in overeenstemming is met hetgeen bepaald is in het Decreet Lokaal Bestuur. Daarnaast kunnen recente wijzigingen van een Vlaams Besluit temporeel niet worden toegepast op een belastingreglement aangaande het aanslagjaar 2020.
Zonder een uitspraak te doen over deze elementen oordeelt de Rechtbank van Antwerpen dat het door de gemeente bijgebrachte bewijs in ieder geval evenmin kan worden beschouwd als een systeem in de zin van de nieuwe versie van het Vlaams Besluit van 20 april 2018. In ieder geval heeft de gemeente geen beschrijving van de werking van het systeem gepubliceerd op haar website.
Zelfs rekening houdend met het gewijzigde Vlaams Besluit van 20 april 2018 is er geen sprake van een rechtsgeldige publicatie van het belastingreglement.
4. Kritische analyse van de publicatie blijft een must
Met dit vonnis bevestigt de Rechtbank dat de bewijslast aangaande de rechtsgeldige publicatie van een belastingreglement niet licht mag worden opgevat.
In het geval van een betwisting omtrent de toepassing van een belastingreglement zal het dus in eerste instantie steeds aan de lokale overheid toekomen om het bewijs te leveren van de rechtsgeldige publicatie ervan. Bij gebrek aan (een aantekening in) een register der bekendmakingen moet uit dit bewijs onomstotelijk (en zonder mogelijkheid tot manipulatie) blijken wanneer het betreffende belastingreglement daadwerkelijk werd opgeladen op de website van de gemeente en online werd geplaatst.
Hebt u hieromtrent nog vragen, aarzel dan niet onze specialisten te contacteren op +32 (0)2 747 40 07 of via info@seeds.law.
Pieterjan Smeyers
Jan Ghysels
