Tijdens de voorbije zomervakantie werd een wet gepubliceerd die een aantal wijzigingen aanbrengt aan de drie belangrijkste federale wetten ter bestrijding van discriminatie:
- de Wet Racisme en Xenofobie,
- de Antidiscriminatiewet 2007,
- en de Genderwet 2007.
Aangezien die drie wetten zijn opgebouwd volgens eenzelfde structuur, zijn de nieuwigheden dezelfde in de drie wetten.
De wijzigingen beogen de discriminatiewetgeving aan te passen aan de evolutie die de sociale context heeft doorgemaakt en aan de evolutie die zich heeft voorgedaan in de (Europese) rechtspraak.
De nieuwe regels zijn al op 30 juli 2023 in werking getreden.
1. Aanpassing van de beschermde criteria
Drie van de criteria op grond waarvan een bescherming tegen discriminatie geldt, worden gemoderniseerd.
In de Antidiscriminatiewet 2007 wordt het criterium:
- “seksuele geaardheid” vervangen door “seksuele oriëntatie”,
- “sociale afkomst” uitgebreid tot “sociale afkomst of toestand”.
In de Genderwet 2007 wordt het criterium “geslachtsverandering” vervangen door het begrip “medische of sociale transitie”.
2. Meer vormen van discriminatie worden uitdrukkelijk erkend
2.1. Meervoudige discriminatie
Meervoudige discriminatie is discriminatie die voortvloeit uit meer dan een beschermd criterium. Voortaan wordt ook meervoudige discriminatie uitdrukkelijk erkend in de drie federale discriminatiewetten.
Er wordt een onderscheid gemaakt tussen twee vormen van meervoudige discriminatie: cumulatieve discriminatie en intersectionele discriminatie.
Onder cumulatieve discriminatie wordt verstaan de situatie die zich voordoet wanneer een persoon wordt gediscrimineerd naar aanleiding van een onderscheid op grond van meerdere beschermde criteria die bij elkaar worden opgeteld, maar scheidbaar blijven.
In de memorie van toelichting wordt het voorbeeld gegeven van de weigering om een sollicitant in dienst te nemen, zowel op grond van zijn geslacht, als op grond van zijn leeftijd, omdat naar het oordeel van de werkgever mannen en ouderen de vorming van een hechte groep personeelsleden in de weg staan.
Onder intersectionele discriminatie wordt verstaan de situatie die zich voordoet wanneer een persoon wordt gediscrimineerd naar aanleiding van een onderscheid op grond van meerdere beschermde criteria die op elkaar inwerken en onscheidbaar worden.
In de memorie van toelichting wordt het voorbeeld gegeven van een hotel dat de toegang weigert aan een vrouw van Aziatische afkomst omdat men vermoedt dat ze seksuele diensten aan klanten zal verlenen.
Deze vormen van meervoudige discriminatie kunnen zich manifesteren op grond van criteria die zijn opgenomen in een of in meerdere antidiscriminatiewetten.
De mogelijkheid om een onderscheid te rechtvaardigen verschilt naargelang van het criterium op basis waarvan het onderscheid is gemaakt. Wanneer iemand het voorwerp uitmaakt van meervoudige discriminatie, zullen de strengste voorwaarden die toelaten het onderscheid te legitimeren, van toepassing zijn. Met andere woorden, de rechtvaardigingsregeling die het gunstigste is voor het slachtoffer moet toegepast worden.
2.2. Discriminatie door associatie en discriminatie op grond van een vermeend kenmerk
Voortaan wordt ook uitdrukkelijk in de drie discriminatiewetten voorzien in een bescherming tegen discriminatie door associatie. Hiermee wordt de situatie beoogd waarin een persoon wordt gediscrimineerd wegens zijn nauwe verwantschap met een individu dat een beschermd criterium bezit.
In de memorie van toelichting wordt het voorbeeld gegeven van een werknemer die wordt gediscrimineerd omwille van de handicap van zijn kind.
Ook de situatie waarbij er discriminatie is op grond van een vermeend kenmerk, werd uitdrukkelijk in de discriminatiewetgeving verankerd. Er is discriminatie op grond van een vermeend kenmerk in de situatie waarin een persoon wordt gediscrimineerd omdat hij of zij wordt geacht een beschermd kenmerk te vertonen, zonder dit kenmerk effectief te vertonen.
In de memorie van toelichting wordt het voorbeeld gegeven van iemand die gediscrimineerd wordt omdat hij of zij omwille van zijn of haar betrokkenheid bij een LGBTQI+ - organisatie geacht wordt een bepaalde seksuele oriëntatie te hebben.
3. Wijzigingen op het vlak van de burgerrechtelijke sancties
3.1. Voortaan kunnen ook positieve maatregelen worden opgelegd
Een nog lopende discriminatie kan men laten stopzetten door het instellen van een stakingsvordering voor de voorzitter van de rechtbank.
Voortaan kan de voorzitter niet enkel de staking bevelen van de discriminatie. Hij krijgt ook de bevoegdheid om positieve maatregelen op te leggen om de herhaling van gelijkaardige daden te voorkomen.
Daarbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan het laten volgen van een opleiding over de bestrijding van discriminatie of het opleggen van een verplichting om de interne reglementen van de onderneming aan te passen.
3.2. Schadevergoeding wegens discriminatie
3.2.1. Forfait of vergoeding van de werkelijk geleden schade
In geval van discriminatie kan aan het slachtoffer een schadevergoeding worden toegekend. Het betreft ofwel een forfaitair bedrag ofwel een vergoeding die overeenstemt met de werkelijk geleden schade.
Wat de forfaitaire schadevergoeding betreft, maken de drie discriminatiewetten een onderscheid tussen discriminaties buiten en binnen de arbeidsbetrekkingen.
Voor discriminatie die zich voordoet buiten de werksfeer wordt het forfaitair bedrag opgetrokken tot 1.950 euro (voor 30 juli 2023: 650 euro). Dat bedrag kan worden verhoogd tot 3.900 euro (voor 30 juli 2023: 1.300 euro) indien de dader niet kan aantonen dat de betwiste ongunstige of nadelige behandeling ook op niet discriminerende gronden getroffen zou zijn of omwille van andere omstandigheden, zoals de bijzondere ernst van de geleden morele schade. Nieuw is ook dat de forfaits voortaan jaarlijks zullen geïndexeerd worden.
Voor gevallen van discriminatie in de werksfeer blijft de forfaitaire schadevergoeding ongewijzigd (6 of 3 maanden brutoloon).
3.2.2. Cumulatie van schadevergoedingen
Voor het geval van meervoudige discriminatie is nu uitdrukkelijk bepaald dat de rechter rekening houdt met de cumulatie van de criteria en moet beoordelen of het opportuun is of niet dat de forfaitaire schadevergoedingen worden gecumuleerd.
Voortaan kan de rechter de forfaitaire vergoedingen dus gecumuleerd toekennen (bijvoorbeeld een schadevergoeding wegens discriminatie op grond van geslacht samen met een vergoeding wegens discriminatie op grond van geloof). Tot voor kort bestond daarover geen eensgezindheid in de rechtspraak (zie Sociaal Compendium Arbeidsrecht 2022-2023, nr. 2400).
Ann Taghon, Advocaat-Vennoot, BELLAW
_________________
BRON:
Wet 28 juni 2023 houdende wijziging van de wet van 30 juli 1981 tot bestraffing van bepaalde door racisme of xenofobie ingegeven daden, van de wet van 10 mei 2007 ter bestrijding van bepaalde vormen van discriminatie en van de wet van 10 mei 2007 ter bestrijding van discriminatie tussen vrouwen en mannen, BS 20 juli 2023.
