Op basis van het zwijgrecht kan niemand verplicht worden verklaringen af te leggen waaruit zou blijken dat hij strafbare feiten heeft gepleegd. Maar bij een sociale inspectie moet je meewerken en de inspectiediensten de gevraagde inlichtingen bezorgen. Hoe verhoudt het zwijgrecht zich tot deze medewerkingsplicht? Volgens het hof van cassatie moet je spreken, maar mag je zwijgen.
Een sociale inspectie is geen vrijblijvend gebeuren. De sociale inspecteurs hebben verregaande bevoegdheden, waaronder het verhoren van personen. De sociaal inspecteurs mogen gelijk welke persoon wiens verhoor zij noodzakelijk achten, ondervragen over elk feit waarvan de kennisname nuttig is voor de uitoefening van het toezicht.
Wie ondervraagd wordt, moet zijn medewerking verlenen. Zoniet, is er sprake van belemmering van toezicht. Belemmering van toezicht is een misdrijf dat wordt strafbaar gesteld door het sociaal strafwetboek.
Maar wat als een werkgever wordt ondervraagd, die weet dat door het afleggen van bepaalde verklaringen sociaalrechtelijke overtredingen aan het licht kunnen komen? Moet deze werkgever een verklaring afleggen waardoor hij zichzelf als het ware beschuldigt?
Dit lijkt strijdig met het algemeen aanvaarde zwijgrecht (you have the right to remain silent..), dat beschouwd wordt als behorende tot de fundamentele rechten van de mens.
Het hof van cassatie sprak zich onlangs uit over de verhouding tussen de medewerkingsplicht en het zwijgrecht.
Het hof oordeelde dat het bestaan van een, zelfs strafrechtelijk gesanctioneerde, medewerkingsplicht in bijzondere wetgeving, niet strijdig is met het zwijgrecht. De betrokkene behoudt het recht te zwijgen indien hij van oordeel is dat het afleggen van een verklaring zelfincriminerend zou zijn.
Of dit cassatiearrest een richtlijn kan bieden voor wie ondervraagd wordt door een sociaal inspecteur is maar zeer de vraag. Je moet dus in principe antwoorden aan de inspecteur en hem de gevraagde inlichtingen bezorgen, tenzij je daarmee sociaalrechtelijke overtredingen aan het licht zou brengen. Dus: wie zwijgt, maakt duidelijk dat hij strafbare feiten heeft begaan. Wat als hij zou zwijgen zonder strafbare feiten te hebben gepleegd, is hij strafbaar om te hebben gezwegen…
Wie een verklaring aflegt die incriminerend blijkt te zijn, kan er zich nadien niet op beroepen dat hij had mogen zwijgen zodat zijn verklaring geen waarde heeft.
Het hof oordeelde in zijn zelfde arrest immers dat ter gelegenheid van de onderzoeksverrichting een persoon vrijwillig een zelfs voor hem belastende verklaring kan afleggen.
Wie vreest dat er sprake kan zijn van sociaalrechtelijke overtredingen, doet er dus nog steeds best aan te zwijgen en zo spoedig mogelijk zijn advocaat te raadplegen. Deze kan op basis van alle informatie beslissen hoe best verder wordt gehandeld.
