Er zijn veel goede redenen om bij het onderhandelen van een contract voor arbitrage als geschillenbeslechtingsmechanisme te kiezen. Er is het voordeel van één aanleg waardoor de gerechtelijke achterstand bij de Hoven van Beroep kan worden vermeden. U kunt er ook voor zorgen dat er gespecialiseerde arbiters worden aangesteld die voldoende tijd ter beschikking hebben om over uw zaak te oordelen. En verder heeft een arbitrale sententie dezelfde waarde als een vonnis van de rechtbank en kan het bijgevolg gemakkelijk ten uitvoer worden gelegd in België, en eveneens internationaal via het Verdrag van New York.
Eén van de eigenschappen van arbitrage die vaak over het hoofd wordt gezien betreft de beschikbare bewijsmiddelen waarop men zich kan beroepen, in het bijzonder in vergelijking met de mogelijkheden die de Belgische rechtbanken bieden. Arbitrage laat inderdaad een veel flexibeler regime toe om feitelijk bewijs te leveren.
We benadrukken twee technieken waarvan de toepassing in arbitrage (zowel nationaal als internationaal) erg verschillend is in vergelijking met de Belgische rechtbanken.
A. GETUIGENBEWIJS
Hoewel het mogelijk is om de rechtbank te vragen om een getuige te horen, is het een omslachtige procedure die zelden wordt toegepast. Daarnaast is het mogelijk om een schriftelijke getuigenverklaring in te dienen, maar bij gebrek aan een specifieke procedure om een kruisverhoor van dergelijke getuige te organiseren, zullen zulke verklaringen zelden het bewijs opleveren dat een partij nodig heeft om de rechtbank van haar standpunt te overtuigen.
In arbitrageprocedures is getuigenbewijs daarentegen normaal gezien toegestaan en ook vaak toegepast als methode om feitelijk bewijs te leveren. Hoewel het gaat over verklaringen van een persoon die niet noodzakelijk onafhankelijk is van de partij die het bewijs voordraagt, mag de impact van dergelijk getuigenbewijs niet worden onderschat, zowel in positieve als negatieve zin. In het bijzonder de mogelijkheid om de getuige tijdens de pleitzitting te horen en te onderwerpen aan kruisverhoor vormt een waardevolle toevoeging aan wat de getuige reeds schriftelijk heeft verklaard. Terwijl een schriftelijke getuigenverklaring slechts wordt overgelegd na goedkeuring van de advocaten van een partij, dient de getuige tijdens de zitting rechtstreeks te antwoorden op de vragen die de arbiters of de advocaat van de tegenpartij tijdens het kruisverhoor stellen. Indien de getuige relevant feitelijk bewijs kan leveren, dan kan dergelijk getuigenbewijs vaak cruciaal zijn.
B. OVERLEGGEN VAN DOCUMENTEN
In procedures voor de rechtbank kan een partij aan de rechter vragen om de andere partij of een derde te verplichten een stuk over te maken indien er ernstige en bepaalde aanwijzingen zijn dat deze partij een dergelijk stuk onder zich heeft dat het bewijs inhoudt van een ter zake dienend feit. Deze mogelijkheid wordt strikt toegepast door de rechtbanken en is eigenlijk beperkt tot heel specifieke documenten waarvan u weet dat ze bestaan.
Arbitrageprocedures bieden de mogelijkheid voor een veel ruimere procedure tot overlegging van documenten. Hoewel het niet zover gaat als een ‘discovery’ procedure zoals deze onder meer in de Verenigde Staten bestaat, heeft een arbitragecollege normaal de mogelijkheid om een partij – op verzoek van een andere partij – te verplichten om een bepaalde categorie van duidelijk omschreven documenten over te maken. Dit kan bijvoorbeeld een reeks e-mails of brieven zijn die tussen deze partij en een andere partij zijn uitgewisseld in een bepaalde tijdsperiode. Arbitragecolleges zullen geen ‘fishing expedition’ toestaan waarbij een partij bewijs probeert te vergaren zonder duidelijke link met de voorliggende feiten, maar binnen deze grenzen kunnen partijen soms verrast zijn dat zij verplicht worden op zoek te gaan naar bepaalde documenten, en deze over te maken aan de tegenpartij, hoewel zij geen enkele intentie hadden deze vrijwillig in de procedure te brengen. Dit biedt interessante mogelijkheden om bewijs te vergaren van de tegenpartij dat niet via een procedure voor de rechtbank naar boven zou zijn gekomen. Tegelijkertijd houdt het ook risico’s in dat uzelf verplicht wordt bepaalde informatie aan de tegenpartij over te maken die uw zaak kan schaden.
Het niet naleven van de door het arbitragecollege opgelegde verplichtingen houdt het risico in dat het arbitragecollege hier voor uw zaak negatieve conclusies uit gaat trekken, zoals het bewezen achten van een betwist feit.
CONCLUSIE
Beslissen om al dan niet een arbitrageclausule in een overeenkomst in te lassen heeft daarom bepaalde gevolgen waar een partij niet onmiddellijk bij stilstaat. Zoals steeds is het van belang om bij het maken van dergelijke keuze alle omstandigheden van het contract in overweging te nemen teneinde te beslissen of arbitrage het gepaste geschillenbeslechtingsmechanisme is, wat in veel gevallen ook zo zal zijn.
Indien u hierover vragen heeft, kunt u ons steeds contacteren.
