Onlangs zijn twee Europese richtlijnen omgezet door een wet betreffende de bescherming van de consument in het kader van overeenkomsten voor de levering van digitale inhoud en diensten en overeenkomsten voor de verkoop van goederen.
Deze uiterst belangrijke wet past in de wens van de wetgever om de consument nog beter te beschermen in het kader van consumentenovereenkomsten in het algemeen.
Enerzijds breidt deze nieuwe wet de bestaande regels voor alle overeenkomsten uit, en anderzijds voert zij specifieke regels in voor digitale aangelegenheden. Zij maakt het met name voor consumenten en bedrijven gemakkelijker en veiliger om goederen en digitale inhoud over de grenzen heen te kopen en te verkopen.
1. Welke goederen vallen onder de toepassing van de gewijzigde wetgeving?
De wet voegt digitale inhoud toe aan de werkingssfeer van de wettelijke garantie.
De goederen die nu bescherming genieten worden gedefinieerd als elke roerende lichamelijke zaak waarin digitale inhoud of digitale diensten zijn verwerkt, of die daarmee onderling verbonden is, op zodanige wijze dat het ontbreken van die digitale inhoud of dienst ertoe zou leiden dat het consumptiegoed zijn functies niet kan vervullen.
Zo bijvoorbeeld, omvat "digitale inhoud" of "digitale dienst" films, toepassingen, muziek, videospelletjes en software, sociale netwerken en downloads.
Met de ontwikkeling van het internet en de informatie- en communicatietechnologieën meer in het algemeen, hebben transacties waarbij digitale inhoudselementen betrokken zijn, tot een explosie van transacties geleid. Dergelijke transacties kunnen plaatsvinden door de levering van een fysieke drager waarop de betrokken digitale inhoud is opgenomen - bijvoorbeeld een cd of dvd - maar ook door middel van een online download - het downloaden van een applicatie van Google Play, of streaming - via een platform als Netflix of Spotify.
De meeste online beschikbare diensten vallen dus eigenlijk onder de nieuwe wet.
Bovendien wordt in de wet bepaald dat elektriciteit (naast gas en water) als een lichamelijke zaak wordt beschouwd wanneer deze in een beperkt volume of in een bepaalde hoeveelheid te koop wordt aangeboden.
Overeenkomsten voor de verkoop van levende dieren zijn echter van de werkingssfeer van de wet uitgesloten.
2. Wat is er nieuw met betrekking tot de conformiteit van de goederen?
De definitie van gebrek aan conformiteit is licht gewijzigd. Voortaan moet de verkoper de goederen aan de consument leveren "met alle toebehoren en instructies, met inbegrip van installatie-instructies" en met de updates als bepaald in de koopovereenkomst, wil de verkoop als conform worden beschouwd.
Voor goederen met digitale elementen moet de verkoper ook de beveiligingsupdates leveren die nodig zijn om de conformiteit van de goederen te behouden gedurende de periode die de consument redelijkerwijs mag verwachten.
Maar de consument heeft ook verplichtingen. Indien de consument de updates die door de verkoper verstrekt werden, niet binnen een redelijke termijn installeert, is de verkoper niet aansprakelijk voor het conformiteitsgebrek. Evenzo zal een conformiteitsgebrek dat het gevolg is van een slechte integratie van de digitale inhoud of dienst in de digitale omgeving van de consument, niet worden beschouwd als een gebrek aan overeenstemming in hoofde van de handelaar indien deze slechte integratie te wijten is aan de consument.
Duurzaamheid wordt ook een criterium voor de beoordeling van de conformiteit van goederen. De goederen moeten in staat zijn om onder normale gebruiksomstandigheden hun functies en prestaties te behouden. De duurzaamheid wordt beoordeeld op grond van de aard van het goed en rekening houdend met publieke verklaringen van de verkoper of andere personen in de overeenkomstenketen (bv. de producent).
3. Wat zijn de gevolgen van de nieuwe wet voor de wettelijke garantietermijnen?
Een zeer belangrijke wijziging ten gunste van de consument is de verlenging van de periode gedurende welke het goed geacht werd gebrekkig te zijn geleverd.
Voorheen moest het gebrek zich binnen de eerste 6 maanden na de aankoop voordoen.
Van nu af aan wordt dit vermoeden uitgebreid tot de volledige periode van twee jaar van de wettelijke garantie.
De consument zal dus niet langer moeten bewijzen dat het gebrek van meet af aan bestond om de waarborg in werking te doen treden.
Deze verlenging met twee jaar zal grote gevolgen hebben voor de aansprakelijkheid van de detailhandel, aangezien alle goederen die verkocht worden aan consumenten die binnen twee jaar een gebrek aan overeenstemming vertonen, op kosten van de verkoper zullen moeten worden hersteld of vervangen. België biedt dus een ruime bescherming, terwijl deze garantieperiode in andere Lid-Staten slechts één jaar kan bedragen.
In het geval van digitale inhoud en diensten blijft het vermoeden van aansprakelijkheid van de verkoper echter beperkt tot één jaar, en niet tot twee.
4. Wat vereist de nieuwe wet met betrekking tot de commerciële garantie?
Naast de wettelijke garantie kan de verkoper of fabrikant van het product een aanvullende garantie bieden, die "commerciële garantie" wordt genoemd. Deze kan uiteraard nooit de wettelijke garantie verminderen.
Deze garantie wordt nu door de nieuwe wetgeving geregeld.
Om te voorkomen dat de consument wordt misleid, bepaalt de tekst dat, indien de commerciële garantievoorwaarden in de desbetreffende reclameboodschap gunstiger zijn voor de consument dan die welke in de garantieverklaring zijn opgenomen, de gunstigste voorwaarden altijd prevaleren ten gunste van de consument.
5. Welke rechtsmiddelen heeft de consument in geval van een conformiteitsgebrek?
De nieuwe regeling verschilt niet wezenlijk van de huidige regeling, behalve dat de hiërarchie van de rechtsmiddelen waarover de consument beschikt (reparatie, omruiling, prijsvermindering, ontbinding van de overeenkomst) wordt versoepeld.
Voortaan heeft de consument het recht om van de verkoper een evenredige vermindering van de prijs of de ontbinding van de verkoopovereenkomst te eisen in elk van de volgende gevallen:
- De verkoper heeft nagelaten de goederen te herstellen of te vervangen of, in voorkomend geval, de verkoper heeft geweigerd de goederen conform te maken;
- Er blijkt een conformiteitsgebrek te zijn ondanks de poging van de verkoper om de goederen conform te maken;
- Het conformiteitsgebrek is zo ernstig dat een onmiddellijke prijsvermindering of ontbinding van de koopovereenkomst gerechtvaardigd is;
- De verkoper heeft verklaard, of uit de omstandigheden blijkt duidelijk, dat hij de goederen niet zal herstellen of vervangen om ze binnen een redelijke termijn of zonder ernstige overlast voor de consument conform de overeenkomst te brengen.
Wanneer zich een conformiteitsgebrek voordoet, moet de consument de verkoper daarvan in kennis stellen om hem de gelegenheid te geven de goederen conform te brengen. De consument dient in beginsel niet onmiddellijk recht te hebben op een prijsvermindering of ontbinding van de overeenkomst. Naast deze rechtsmiddelen voorziet de wet in bepaalde aanvullende rechtsmiddelen, zoals de toekenning van schadevergoeding.
6. Wat gebeurt er wanneer de bepalingen van de nieuwe wet niet nageleefd worden?
Niet-naleving van de voorschriften van de wet kan worden onderzocht en gesanctioneerd overeenkomstig het Wetboek van Economisch Recht (WER). Bijgevolg kan de Belgische Economische Inspectie bij een overtreding administratieve boetes opleggen. Deze inbreuken kunnen ook strafrechtelijk worden bestraft. Belangrijk om weten is ook dat deze inbreuken, naast een klassieke stakings- en verbodsprocedure, aanleiding kunnen geven tot een actie voor collectieve schadevergoeding.
7. Wanneer trad de nieuwe wet in werking?
De nieuwe wet is vanaf 1 juni 2022 van toepassing. De bepalingen zijn van toepassing op contracten die na 1 juni 2022 worden gesloten.
Het is daarom belangrijk dat alle handelaars en verkopers zich vertrouwd maken met de nieuwe regels en hun consumentenovereenkomsten in het algemeen en hun overeenkomsten voor de levering van digitale inhoud en diensten dienovereenkomstig aanpassen, met name in de algemene voorwaarden.
Juliette Polus - Associate
Steve Griess - Partner
