De trouwe Delhaizeklanten konden zich afgelopen week gelukkig prijzen. De supermarktketen zette het nieuwe jaar in met een verrassing: voor een beperkte tijd waren de exclusieve Nespresso-capsules in hun winkelrekken te vinden. Daarbovenop genoten de Delhaize SuperPlus-kaarthouders van een uitzonderlijke 2+2-gratis-actie. De onaangekondigde stunt was een leuke actie voor Delhaize-shoppers, maar een minder aangename ontdekking voor Nespresso zelf. Heeft Nespresso een juridische grond om Delhaize aan te spreken? Een zeer recent arrest van het Hof van Cassatie van 3 december tussen de online apotheekketen Newpharma en het luxeparfummerk Sisley brengt voor Delhaize wellicht soelaas.
Voor de Nespresso-liefhebbers onder ons gaat nu waarschijnlijk een belletje rinkelen. De bekende koffieproducent hecht namelijk veel waarde aan de exclusiviteit van het merk en biedt hun capsules enkel aan in hun eigen winkels of erkende verkooppunten. Volgens een artikel van Het Laatste Nieuws verklaarde Nespresso dat Delhaize hun verkoopmodel had ondergraven. Daardoor kunnen we ervan uitgaan dat de verkoopstrategie van Nespresso wellicht een klassiek voorbeeld is van een selectief distributiestelsel waarbij een leverancier zijn producten slechts aan een beperkt aantal erkende distributeurs levert die geselecteerd worden op basis van kwalitatieve criteria. Met de selectieve levering wordt dikwijls een verbod opgelegd aan de erkende distributeurs om de producten door te verkopen aan niet-erkende distributeurs. Op deze manier kan een leverancier de distributie van zijn merk op de Europese markt beheersen – het zal u dan ook niet verrassen dat de selectieve distributie een geliefkoosde strategie is voor merkhouders om het exclusief, en vaak luxueus, imago van hun producten te garanderen. De laatste jaren zoeken ook veel brands van producten die niet meteen een luxe imago hebben hun toevlucht tot het systeem van selectieve distributie. Zo hebben Nike en Adidas deze strategie geïmplementeerd en zijn er verdeelde meningen van de rechtbanken en mededingingsautoriteiten of dit conform de regels is. Een selectief distributiestelsel kan immers indirect leiden tot marktafscherming, marktverdeling en een betere prijscontrole hetgeen niet toegestaan is.
Voor Nespresso is de onaangekondigde actie van Delhaize dus niet enkel een deuk in hun exclusieve reputatie – het zou weleens het gevolg kunnen zijn van een contractbreuk door één van hun erkende distributeurs die de capsules aan Delhaize heeft doorverkocht.
De vraag volgt dan logischerwijs of Nespresso stappen kan ondernemen ten aanzien van Delhaize?
a. Kan Nespresso zich beroepen op haar exclusief merkenrecht t.a.v. Delhaize?
In de eerste plaats heeft een merkhouder zoals Nespresso heeft volgens artikel 9 van de Europese Verordening 2017/1001 van 14 juni 2017 inzake het Uniemerk het uitsluitend recht op het merk en kan het gebruik van dat merk zonder zijn toestemming verbieden aan derde partijen, zoals Delhaize.
Zoals reeds opgemerkt zou een verregaande controle van de distributie op de markt de Europese vrije mededinging kunnen beperken. Een belangrijke correctie op de merkenrechtelijke handhaving van selectieve distributiestelsels wordt dan ook voorzien in de uitputtingsdoctrine van het merkenrecht. Het uitsluitend recht op het gebruik van een merk kan door de merkhouder namelijk worden ‘uitgeput’. Dit wil zeggen dat de merkhouder derden niet kan verbieden zijn merk te gebruiken voor producten die hij zelf of met zijn toestemming in de handel brengt in de Europese Economische Ruimte. Zodra de merkhouder (of een licentiehouder met zijn toestemming) de goederen verkoopt en hun economische waarde realiseert, kan hij de omstandigheden van de verkoop van de goederen niet meer controleren. Met het in verkeer brengen van de capsules heeft Nespresso dus ook zijn uitsluitend recht op die capsules uitgeput.
De uitputting kan voorkomen worden als de merkhouder gegronde redenen heeft om zich te verzetten tegen de verdere verhandeling van zijn producten. Gegronde redenen bestaan bijvoorbeeld uit situaties waarbij de toestand van de producten gewijzigd of verslechterd is nadat de producten in handel zijn gebracht of waarbij een merk gebruikt wordt op een wijze die de reputatie ernstige schade toebrengt. De loutere verkoop van de goederen buiten het selectief distributiestelsel om kan niet zulke imagoschade teweeg brengen volgens rechtspraak van het Hof van Beroep te Brussel.
b. Heeft Delhaize zich schuldig gemaakt aan derde-medeplichtigheid aan contractbreuk van de erkende verdeler van Nespresso cups?
In de tweede plaats heeft Nespresso naar wij vermoeden een selectief distributiestelsel op poten gezet met de erkende distributeurs – een overeenkomst waar eventueel een doorverkoopverbod in opgenomen is.
Delhaize zal de capsules verkregen hebben via een lek in het selectief distributiestelsel: een erkend distributeur heeft het doorverkoopverbod geschonden en heeft toch capsules aan een niet-erkend distributeur verkocht.
Kan Delhaize dan niet aangesproken worden voor derde medeplichtigheid aan contractbreuk?
Alvorens een derde medeplichtig is aan andermans contractbreuk moeten vier voorwaarden voldaan zijn: er moet een geldige contractuele verbintenis zijn, er moet een schending van die contractuele verbintenis zijn, de derde partij moest kennis hebben of behoorde kennis te hebben van de contractuele verbintenis en de derde partij moet, ondanks die kennis, bewust hebben deelgenomen aan de contractbreuk.
Delhaize zou dus weet moeten hebben van het selectief distributiestelsel en het doorverkoopverbod van Nespresso en met die kennis toch capsules van een erkend distributeur hebben verkocht. De exclusiviteit van Nespresso en hun beperkte verkrijgbaarheid is wijd gekend - van een groothandelaar als Delhaize kan dan ook verwacht worden om op de hoogte te zijn van dergelijke overeenkomst. Volgens een uitspraak van de rechtbank van koophandel te Brussel zou de identificatie van de contractbreker en van de contractuele bepalingen die geschonden zijn ook noodzakelijk zijn om een derde medeplichtigheid voor een selectief distributiestelsel te bewijzen.
Nespresso zou dan moeten bewijzen dat Delhaize de capsules bij een erkende distributeur aangekocht heeft en dus effectief heeft bijgedragen aan een contractbreuk. Misschien is het om deze reden dat de woordvoerder van Delhaize volgens Het Belang van Limburg voorlopig niet kwijt wil bij wie ze de Nespresso-capsules verkregen heeft.
In een recent arrest van 3 december 2021 kwam het Hof van Cassatie voor een gelijkaardige situatie te staan toen de Belgische online retailer Newpharma werd aangeklaagd omdat ze producten van het exclusieve merk Sisley aanboden op hun website. Het Hof schepte duidelijkheid met de uitspraak dat zelfs bij kennis van het selectief distributiestelsel de bewuste deelname aan een schending van een doorverkoopverbod geen gegronde reden vormt om de uitputting van de rechten van de merkhouder te voorkomen.
Conclusie
Indien je als derde handelaar producten op de kop kan tikken via erkende verdelers waarvan je zou moeten weten dat deze misschien een doorverkoopverbod heeft, dan kan je als handelaar buiten het netwerk ontsnappen aan vervolging. Opgepast! Alles hangt af van de omstandigheden van de zaak en er kunnen altijd andere oneerlijke marktpraktijken zijn gebruikt bij de aankoop en doorverkoop van deze producten.
In het verleden zag men ook al afwijkende rechtspraak van de stakingsrechters, ondanks het recente arrest van het Hof van Cassatie van 3 december.
Advocaat - Avocat - Lawyer
