Deze e-zine kijkt vooruit naar wat we kunnen verwachten in 2022. Wat zijn de prioriteiten voor de verzekeringsindustrie? Welke aspecten staan vooraan op de agenda van toezichthouders en regelgevers?
1. DUURZAME FINANCIERING
Duurzame financiering blijft een absolute prioriteit in 2022.
Op 7 december 2021 heeft EIOPA haar prioriteiten op het gebied van duurzame financiering voor de komende drie jaar gepubliceerd.[1] Zij formuleert volgende essentiële actieterreinen:
- Integratie van duurzaamheidsrisico's in het prudentiële kader van verzekeraars en pensioenfondsen
- Consolidatie van de macro-/micro-prudentiële risicobeoordeling van duurzaamheidsrisico's in instrumenten en methodologieën
- Bevordering van informatieverstrekking over duurzaamheid en een kader voor duurzame bedrijfsvoering
- Ondersteuning van het toezicht op duurzaamheidsrisico's en toezichtconvergentie in de EU
- Aanpakken van lacunes in de bescherming door het voltooien van het dashboard voor lacunes in de bescherming tegen natuurrampen
- Bevordering van het gebruik van openbronmodellen en -gegevens in verband met klimaatveranderingsrisico's
- Bijdrage aan internationale convergentie voor de beoordeling en het beheer van duurzaamheidsrisico's via internationale dialogen en fora over duurzaamheid.
Op 9 december 2021 is in het Publicatieblad van de EU de Gedelegeerde Verordening (EU) 2021/2139[2] van de Commissie van 4 juni 2021 tot aanvulling van de Taxonomieverordening bekendgemaakt, waarin de technische selectiecriteria zijn vastgesteld om te bepalen onder welke voorwaarden een economische activiteit in aanmerking komt om wezenlijk bij te dragen tot de beperking van of aanpassing aan de klimaatverandering en om te bepalen of die economische activiteit geen significante schade toebrengt aan een van de andere milieudoelstellingen. De Gedelegeerde Verordening is in werking getreden op 1 januari 2022.
Op 10 december 2021 is in het Publicatieblad van de EU de Gedelegeerde Verordening (EU) 2021/2178[3] van de Commissie van 6 juli 2021 tot aanvulling van de Verordening (EU) 2020/852[4] bekendgemaakt, waarin de inhoud en presentatie worden gespecificeerd van de informatie die moet worden verstrekt door ondernemingen die vallen onder artikel 19 bis of 29 bis van Richtlijn 2013/34/EU betreffende ecologisch duurzame economische activiteiten, en tot vaststelling van de methode om aan die openbaarmakingsverplichting te voldoen. De Europese Commissie publiceerde in december 2021 de FAQ’s omtrent artikel 8 van de Gedelegeerde Verordening. Deze biedt niet bindende richtlijnen van de Commissie voor de implementatie van de verplichtingen.[5]
De inwerkingtreding van de technische reguleringsnormen (“RTS”) waarin een deel van de verplichtingen uit de Verordening betreffende informatieverschaffing over duurzaamheid in de financiële dienstensector (“SFDR” of “Transparantieverordening”[6]) werden uitgewerkt, werd uitgesteld tot 1 januari 2023.[7]
De impact van deze ontwikkelingen zal niet beperkt zijn tot reglementaire compliance, maar zal zich breder uitstrekken tot de operationele activiteiten van de verzekeraar, zoals diens investeringsbeleid, onderschrijvingsbeleid en de impact op de prestaties van de verzekeringsportefeuille.
2.WIJZIGING BELGISCH VERZEKERINGS- CONTRACTENRECHT
2.1 OPZEGGING VAN HET VERZEKERINGSCONTRACT
Er zijn momenteel twee wetsvoorstellen hangende in de Kamer van Volksvertegenwoordigers die betrekking hebben op het wijzigen van de regeling inzake de opzegging van verzekeringscontracten, zoals thans opgenomen in artikel 85 Wet van 4 april 2014 betreffende Verzekeringen.
Een eerste wetsvoorstel dateert al van 2019 en heeft tot doel het voor consumenten mogelijk te maken een verzekeringsovereenkomst na een looptijd van één jaar zonder kosten en zonder boete op te zeggen, zonder daarbij rekening te houden met de vervaldag. Enkele recente amendementen van december 2021 hebben het wetsvoorstel mogelijk nieuw leven ingeblazen.[8]
Het tweede wetsvoorstel is recenter en werd in december 2021 ingediend. Dit voorstel heeft specifiek betrekking op de autoverzekering[9], en beoogt een zgn. ‘uniforme opzegservice’ in te voeren, waarbij de nieuwe verzekeraar bij wie de verzekeringnemer een overeenkomst wil sluiten, voor rekening van de verzekeringnemer de opzeg van de lopende verzekeringsovereenkomst zou regelen. De nieuwe verzekeraar zou tevens de continuïteit van de verzekeringsdekking ten gunste van de verzekeringnemer moeten waarborgen.
Voorts zij opgemerkt dat in het regeerakkoord van de regering De Croo eveneens opgenomen is dat ingezet zal worden op een ‘verzekeringswezen dat transparant is voor de consument’, waarbij het voor de consument ‘eenvoudiger wordt om product te vergelijken en eventueel over te stappen naar een andere verzekeringsonderneming’.
Deze recente wetsvoorstellen en de voornemens van de regering en bevoegde minister Dermagne geven alvast aan dat voor de komende periode rekening moet worden gehouden met eventuele wijzigingen aan de regeling inzake opzegging.
2.3 WAM VERZEKERING
Op 2 december 2021 werd de nieuwe Richtlijn inzake motorrijtuigenverzekering (Richtlijn (EU) 2021/2118)[10] gepubliceerd in het Publicatieblad van de Europese Unie. Deze Richtlijn dient uiterlijk op 23 december 2023 in het Belgisch recht te worden omgezet. De Richtlijn voorziet onder meer in een nieuwe definitie van het begrip motorrijtuig, waarbij rekening gehouden is met de opkomst van allerhande nieuwe (elektrische) voertuigen zoals steps en e-bikes. De nieuwe definitie gebruikt een ondergrens qua gewicht en snelheid om het toepassingsgebied van Richtlijn af te bakenen. Lidstaten wordt echter wel uitdrukkelijk de vrijheid gelaten om alsnog een motorrijtuigenverzekering te vereisen voor ‘elke op land gebruikte gemotoriseerde apparatuur’. Het is dus afwachten welke richting de Belgische wetgever zal uitgaan.
De Richtlijn houdt voorts ook rekening met de mogelijkheid van een insolvente verzekeraar, en voorziet in wettelijke beschermingsmaatregelen voor de vergoeding van benadeelden bij de insolventie van een verzekeringsonderneming.
Tot slot merken we op dat EU-lidstaten volgens de Richtlijn ‘ervoor moeten kunnen kiezen om instrumenten te certificeren die consumenten in staat stellen prijzen, tarieven en dekking te vergelijken van WAM-verzekeringen’. Dit laatste aspect kadert in de evoluties inzake digitalisering en vereenvoudiging van verzekeringen voor consumenten, en sluit eveneens aan bij een doelstelling in het regeerakkoord om ervoor te zorgen dat ‘consumenten financiële producten eenvoudiger kunnen vergelijken’. Het valt dus te verwachten dat bij de Belgische omzetting van de Richtlijn inderdaad gekozen wordt voor het invoeren en organiseren van dergelijke vergelijkingsmodules.
2.4 UITBREIDING VAN HET RECHT OM VERGETEN TE WORDEN
De artikelen 61/1 tot 61/4 van de Wet Verzekeringen voorzien reeds in een recht om vergeten te worden voor schuldsaldoverzekeringen voor woningkredieten en voor beroepskredieten, onder andere voor personen die getroffen werden door een kankeraandoening.
Er zijn momenteel verschillende wetsvoorstellen hangende in de Kamer van Volksvertegenwoordigers om dit recht om vergeten te worden verder uit te breiden. Het meest recente voorstel heeft als doel[11]:
- de kandidaat-verzekerde vrij te stellen van de meldingsplicht eens de termijn om vergeten te worden verstreken is. Onder de huidige regeling dienen kandidaat-verzekerden nog steeds de meldingsplicht te vervullen overeenkomstig artikel 58 Wet Verzekeringen, maar wordt het de verzekeringsonderneming verboden om hier, na het verstrijken van een termijn van 10 jaar na het succesvol beëindigen van de behandeling, rekening mee te houden bij de risicobeoordeling;
- de standaard termijn die momenteel op 10 jaar ligt om gebruik te kunnen maken van het recht om vergeten te worden, te verlagen naar 5 jaar voor -21 jarigen;
- het recht om vergeten te worden uit te breiden naar de arbeidsongeschiktheidsverzekeringen en reisannulatieverzekeringen.
In de plenaire vergadering van de Kamer werd voorts op 10 november 2021 een resolutie aangenomen die onder meer vooropstelt dat de lijst van chronische ziekten waarvoor een beroep zou kunnen worden gedaan op het recht om vergeten te worden, nader onderzocht moet worden en desgevallend uitgebreid moet worden.
3. WIJZIGING VAN HET BELGISCH BURGERLIJK WETBOEK
3.1 NIEUW GOEDERENRECHT
De wet van 4 februari 2020 tot invoeging van boek 3 'Goederen' in het Burgerlijk Wetboek is op 1 september 2021 in werking getreden. Vooral de wettelijke verankering en uitbreiding van de leer van de burenhinder is voor de verzekeringspraktijk van enorm belang. Denk bijvoorbeeld aan een verzekering BA-uitbating, ABR-verzekering of brandverzekering waarin burenhinder geregeld als een gedekt risico wordt opgenomen.
Onder het oude goederenrecht kon het slachtoffer van burenhinder aanspraak maken op een passende en billijke compensatie. Het nieuwe goederenrecht geeft het slachtoffer de volgende drie opties: (i) een geldelijke compensatie; (ii) een vergoeding van de kosten voor het uitvoeren van werken op het gehinderde onroerende goed met als doel de hinder tot het normale niveau te verminderen; en (iii) een bevel om de handeling die het evenwicht verstoort te staken of op het hinderende onroerende goed maatregelen te nemen die de hinder verminderen tot het normale niveau. Een combinatie van meerdere opties is mogelijk. Daarnaast introduceert het nieuwe goederenrecht de preventieve vordering wegens ernstige en manifeste risico’s inzake veiligheid, gezondheid of vervuiling.
Het nieuwe goederenrecht en vooral de uitgebreide leer van de burenhinder kan aanleiding geven tot interpretatieproblemen bij het toepassen van bestaande verzekeringspolissen. We verwachten dan ook dat de verzekeringssector zich in 2022 verder zal aanpassen aan de nieuwe praktijk.
3.2 NIEUW VERBINTENISSEN- EN BUITENCONTRACTUEEL AANSPRAKELIJKHEIDSRECHT
Op 24 februari 2021 werd bij de Kamer van volksvertegenwoordigers een wetsvoorstel houdende invoeging van boek 5 'Verbintenissen' in het nieuwe Burgerlijk Wetboek ingediend.[12] Daarnaast heeft de Commissie voor de hervorming van het aansprakelijkheidsrecht een voorontwerp van wet houdende invoeging van de bepalingen betreffende buitencontractuele aansprakelijkheid in het Burgerlijk Wetboek[13] en een memorie van toelichting uitgewerkt.[14]
Het voorontwerp van wet betreffende het nieuwe buitencontractuele aansprakelijkheidsrecht voorziet voor bepaalde nieuwe of verzwaarde aansprakelijkheden in een verzekeringsplicht. Dat is meer bepaald het geval voor de aansprakelijkheid van (i) titularissen van het gezag over minderjarigen; (ii) personen die belast zijn met de levenswijze van een ander op globale wijze te organiseren en te controleren; en (iii) onderwijsinstellingen.
Hoewel de teksten op dit ogenblik nog niet zijn goedgekeurd in de ministerraad, verwachten we dat er in 2022 verdere vooruitgang wordt geboekt.
4. COPORATE GOVERNANCE
4.1 SOLVENCY II REVIEW
Op 22 september 2021 publiceerde de Europese Commissie haar uitgebreide pakket voorstellen en bijhorende documentatie met betrekking tot de herziening van de Solvency II-richtlijn.
Met name heeft de Europese Commissie twee voorstellen van richtlijn aangenomen, waarvan het ene betrekking heeft op de herziening van het bestaande Solvency II-kader en het andere op de harmonisatie van herstel- en afwikkelingsprocedures na (waarschijnlijke) falingen van (her)verzekeringsondernemingen.
Voor een overzicht van de inhoud van de voorstellen van de Europese Commissie verwijzen wij naar onze e-zine van 30 september 2021.[15]
De voorstellen zijn nu in behandeling bij het Europees Parlement. Na de onderhandelingen over en de goedkeuring van de definitieve teksten dienen de lidstaten de definitieve richtlijnen in nationaal recht om te zetten en de maatregelen uiterlijk 18 maanden na de inwerkingtreding van de definitieve richtlijnen toepassen.
4.2 UITBESTEDING
Voor verzekeringsondernemingen gelden sinds 1 januari 2021 de EIOPA Richtsnoeren voor uitbesteding aan aanbieders van clouddiensten[16]. Deze richtsnoeren gelden met ingang van 1 januari 2021 voor alle uitbestedingsovereenkomsten betreffende clouddiensten die op of na deze datum van kracht worden of worden gewijzigd.
Wat bestaande uitbestedingsovereenkomsten betreffende clouddiensten in verband met kritieke of belangrijke operationele functies of activiteiten betreft, moeten verzekeringsondernemingen ervoor zorgen dat deze voldoen aan de EIOPA richtsnoeren tegen uiterlijk 31 december 2022. Wanneer de herziening van uitbestedingsovereenkomsten betreffende clouddiensten in verband met kritieke of belangrijke functies of activiteiten niet op 31 december 2022 is afgerond, moet de onderneming haar toezichthoudende autoriteit daarvan op de hoogte stellen, met vermelding van de maatregelen die zij heeft gepland om de herziening of de eventuele exitstrategie te voltooien. De toezichthoudende autoriteit kan, indien gepast, met de onderneming een verlengde termijn voor de voltooiing van die herziening overeenkomen.
In het eerste kwartaal van 2022 wordt de peer review inzake uitbesteding verwacht van EIOPA.[17] Doel van de peer review is de toepassing van de relevante bepalingen van het Solvency II-kader in verband met uitbesteding te beoordelen, ervaringen en informatie over de omvang van uitbesteding in de EER uit te wisselen en beste praktijken vast te stellen. In het kader van de peer review worden de aanpak van de nationale mededingingsautoriteiten ten aanzien van uitbesteding en het toezicht op uitbestede functies en activiteiten beoordeeld.
5. DIGITALISATIE EN INNOVATIE
Digitale innovatie in de verzekeringssector is in 2021 toegenomen. Verzekeraars innoveren door digitale technieken toe te passen voor de distributie van hun verzekeringspolissen (bijv. smart phone apps), door samen te werken met (ondersteunende) verzekeringstussenpersonen met innovatieve distributiemodellen, door geavanceerde interne processen te implementeren (bijv. cloud computing) en door nieuwe verzekeringsproducten te ontwikkelen (bijv. cyberdekking). Deze trend zal zich in 2022 ongetwijfeld verder zetten.
De toezichthouder besteedt bijzondere aandacht aan het toezicht op nieuwe technologieën. De toezichthouder vaardigt regelmatig specifieke richtsnoeren uit. De NBB heeft bijvoorbeeld richtsnoeren gepubliceerd over de uitbesteding aan cloud service providers en cloud computing[18]. Er bestaan gedetailleerde regels over cyberbeveiliging, zoals de mededeling van de FSMA over de basisbeginselen voor het beheer van cyberrisico's[19] en de prudentiële verwachtingen van de NBB over het beheer van cyberrisico's.
Ook in 2022 zullen nieuwe producten of distributiekanalen op de markt gebracht worden door bestaande en nieuwe spelers en zullen de nodige aandacht ontvangen van de toezichthouder. EIOPA geeft in haar jaarlijks werkprogramma ook aan dat zij in 2022 de markt en de toezichthouders zal ondersteunen in de digitale transformatie.[20] EIOPA zal zich in 2022 ook richten op voorbereidende werkzaamheden op het gebied van open verzekeringen en op de ontwikkeling en het effect van platformen binnen de verzekeringswaardeketen. Wat de digitale veerkracht van de verzekeringssector betreft, zal de EIOPA zich toespitsen op de voorbereiding van de technische werkzaamheden die nodig zijn voor de uitvoering van het nieuwe wetgevingsvoorstel inzake de digitale operationele weerbaarheidswet (DORA) dat, zodra het is aangenomen, ervoor moet zorgen dat alle deelnemers aan het financiële stelsel beschikken over de nodige waarborgen om cyberaanvallen en andere risico's te beperken.
6. VERZEKERINGSDISTRIBUTIE
6.1 HERZIENING IDD
Naar aanleiding van de geplande herziening van Richtlijn (EU) 2016/97 van het Europees Parlement en de Raad van 20 januari 2016 betreffende verzekeringsdistributie ("IDD") door de Commissie heeft EIOPA een rapport gepubliceerd omtrent de toepassing van de Richtlijn in de verschillende Lidstaten.[21] Men stelde onder meer problemen vast omtrent de uitvoering van de verlangens -en behoeften test en met de vormvereisten omtrent de informatieverplichtingen in een digitale context. EIOPA stelt evenwel dat het te vroeg is om vaststaande conclusies te maken. EIOPA plant dan ook om over twee jaar nog een rapport te publiceren, om de Commissie te helpen bij haar toekomstige herziening van de richtlijn. De herziening van de IDD kan leiden tot voorstellen die het bestaande kader van verzekeringsregelgeving verder ingrijpend wijzigen.
6.2 BEROEPSKENNIS EN BIJSCHOLING
Sinds 1 januari 2022 is het mogelijk zijn om een activiteit van (her-) verzekeringsdistributie uit te oefenen onder het statuut van 'subagent in opleiding'. Dit nieuwe statuut vormt de oplossing om een activiteit van (her)verzekeringsdistribtie op te starten onder een zelfstandige statuut.
Een 'subagent in opleiding' is een (her)verzekeringssubagent die voldoet aan alle inschrijvingsvoorwaarden, ook inzake de vereiste theoretische kennis, maar die niet over 6 maanden nuttige praktische ervaring beschikt. Hij kan deze nuttige praktische ervaring opdoen onder het versterkt toezicht van een (her)verzekeringsmakelaar of –agent.
De uitoefening van de activiteit als ‘subabgent in opleiding’ is onderworpen aan bepaalde voorwaarden die de FSMA zal uitwerken bik toekomstige nieuwsbrief.
De FSMA geeft ook aan dat dat zij in de nabije toekomst een reglement zal publiceren over de geregelde bijscholing.
6.3 PRODUCT OVERSIGHT AND GOVERNANCE
In het vierde kwartaal van 2022 plant EIOPA een peer review omtrent product oversight and governance. Deze peer review is bedoeld om na te gaan hoe de hoe de nationale toezichthouders toezicht houden op de POG en de toepassing ervan in de praktijk met betrekking tot de evaluatie van de doelmarkt, het testen van producten en de toezicht- en herzieningsfase voor verzekeringsgebaseerde beleggingsproducten en aanverwante producten.[23]
[1] https://www.eiopa.europa.eu/sites/default/files/publications/other_documents/eiopa-sustainable-finance-activities-2022-2024.pdf
[2] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/HTML/?uri=CELEX:32021R2139&from=EN
[3] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32021R2178
[4] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32020R0852&from=EN
[5]https://ec.europa.eu/info/sites/default/files/business_economy_euro/banking_and_finance/documents/sustainable-finance-taxonomy-article-8-report-eligible-activities-assets-faq_en.pdf
[6] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32019R2088&from=EN
[7] https://www.esma.europa.eu/sites/default/files/library/com_letter_to_ep_and_council_sfdr_rts.pdf
[8] Wetsvoorstel tot wijziging van de wet van 4 april 2014 betreffende de verzekeringen, teneinde het voor de consumenten mogelijk te maken een verzekeringsovereenkomst na een looptijd van één jaar zonder kosten en
zonder boete op te zeggen, Parl.St. Kamer 2019-20, nr. 194/003.
[9] Wetsvoorstel tot wijziging van de wet van 4 april 2014 betreffende de verzekeringen, teneinde bij de overdracht van autoverzekeringen de nieuwe verzekeraar de overstap te laten regelen, Parl.St. Kamer 2021-22, nr. 2395/001.
[10] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32021L2118&from=NL
[11] Wetsvoorstel tot wijziging van de wet van 4 april 2014 betreffende de verzekeringen met het oog op het uitbreiden van het recht om vergeten te worden, Parl.St. Kamer 2020-21, nr. 2152/001-002.
[12] https://www.dekamer.be/FLWB/PDF/55/1806/55K1806001.pdf
[13] https://justitie.belgium.be/sites/default/files/avant-projet_de_loi_-_voorontwerp_van_wet_-_livre_boek_5.pdf
[14] https://justitie.belgium.be/sites/default/files/expose_des_motifs_-_memorie_van_toelichting-_livre_boek_5.pdf
[15] https://www.lydian.be/nl/nieuws/e-zine-insurance-regulation-solvency-ii-review-de-europese-commissie-heeft-gesproken-een
[16] https://www.eiopa.europa.eu/document-library/guidelines/guidelines-outsourcing-cloud-service-providers_en
[17] https://www.eiopa.europa.eu/sites/default/files/publications/administrative/eiopa-20-597-peer_review_work_plan_2020-2022.pdf
[18] https://www.nbb.be/doc/cp/nl/2020/20200505_nbb_2020_018.pdf
[19]https://www.fsma.be/sites/default/files/legacy/content/NL/Cyberscurity/guidance_cyber_security_nl.pdf
[20] https://www.eiopa.europa.eu/sites/default/files/publications/administrative/eiopa-bos-21-419-single-programming-document-spd-2022-2024.pdf
[21] https://www.eiopa.europa.eu/sites/default/files/working_groups/reports/eiopa-bos-21-581_report_on_the_application_of_the_idd.pdf
[22] https://www.fsma.be/sites/default/files/media/files/2022-01/2022-01 07_newsletter_kbharmonisatie_nl.pdf
[23] https://www.eiopa.europa.eu/sites/default/files/publications/administrative/eiopa-20-597-peer_review_work_plan_2020-2022.pdf
