De Brexitdatum komt elke dag een beetje dichterbij. Het VK zal de EU verlaten op 29 maart 2019. Eén van de vragen die de Brexit met zich meebrengt is wat het lot zal zijn voor gemeenschapsmerken, gemeenschapsmodellen en auteursrechten. Die gelden immers voor de ganse EU, maar wat met uw merk, model of auteursrecht in het VK als het VK niet langer lid is van de EU…?
Merkenrecht
Wanneer de Brexit volledig effectief wordt, zullen registraties van EU-gemeenschapsmerken en geregistreerde Gemeenschapsmodellen geen effect meer hebben in het VK (maar vanzelfsprekend wel in de resterende 27 lidstaten). Momenteel, en tot dat moment, blijven in elk geval zowel gemeenschapsmerken als gemeenschapsmodellen nog wel van kracht in het VK.
Brexitovereenkomst
In de concept-Brexitovereenkomst tussen het VK en de EU zijn de voorwaarden vastgelegd waaronder het VK de EU zal verlaten, maar het blijft een conceptdocument. Het ontwerp voorziet in een overgangsperiode van 21 maanden tot december 2020, waarin de gemeenschapsmerken en de gemeenschapsmodellen in het VK erkend en gehandhaafd blijven. Op voorwaarde dat de Brexitovereenkomst op korte termijn kan worden afgehandeld en ondertekend, blijven gemeenschapsmerken en gemeenschapsmodellen van kracht in het VK na de Brexit-datum van 29 maart 2019 en tot en met 31 december 2020.
Wat gebeurt er na de ‘ingangsdatum’ van de Brexit?
De Britse regering heeft aangegeven dat alle bestaande gemeenschapsmerken en gemeenschapsmodellen in het Verenigd Koninkrijk zullen worden beschermd zodra de Britten de EU verlaten en dat in plaats van die rechten op EU-niveau meer dan 1,5 miljoen nieuwe Britse handelsmerken en geregistreerde ontwerpen automatisch en gratis worden geregistreerd in het VK. Uw gemeenschapsmerk of -model wordt dus gratis “uitgebreid” met een Brits merk of model.
Het UK Intellectual Property Office (“UKIPO”) heeft verduidelijkt dat dit afhankelijk is van instemming met de uittredingsovereenkomst, maar voegt hieraan toe: “In elk scenario, inclusief een scenario waarbij geen sprake is van een deal tussen het VK en de EU, zal de overheid proberen de verstoring voor het bedrijfsleven tot een minimum te beperken en zorgen voor een soepele overgang.”
Voor de bestaande gemeenschapsmerken en bestaande gemeenschapsmodellen stelt de IPO van het VK dat “voor alle scenario’s de regering streeft naar continuïteit van de bescherming en het verlies van die rechten voorkomt. Onze algemene doelstelling hierbij is maximale duidelijkheid en rechtszekerheid te bieden aan rechthebbenden en derde partijen. De regering kijkt naar verschillende opties en bespreekt de beste weg voorwaarts met gebruikers van het systeem.”
Wat als er geen Brexitdeal bereikt wordt?
De mogelijkheid dat het VK de EU zonder overeenkomst verlaat, lijkt echter steeds waarschijnlijker. De Britse regering is met het oog daarop begonnen met het publiceren van een aantal technische richtsnoeren ter voorbereiding op een scenario zonder voorwaarden.
Mocht er geen deal worden bereikt, zou 29 maart 2019 de effectieve datum worden waarop gemeenschapsmerken en gemeenschapsmodellen niet langer het VK zouden dekken, maar de bovenstaande verklaringen van de Britse regering bieden enige zekerheid dat verlies van rechten in elk scenario zal worden vermeden, inclusief een van ‘geen deal’.
Wat moet u concreet doen om uw rechten te beschermen?
Het heeft er alle schijn van dat de Britse regering unilateraal gemeenschapsmerken en gemeenschapsmodellen zal respecteren die op de datum van de Brexit bestonden in het geval van een deal. De Britse regering heeft echter niet gegarandeerd dat dit het geval is.
De Belgische overheid heeft hieromtrent inmiddels een advies verleend en daarin wordt gesteld dat houders van intellectuele eigendomsrechten die ook voor het VK relevant zijn eigenlijk twee keuzes hebben: ofwel gokt u erop dat de Britse overheid inderdaad uw merken en modellen automatisch zal omzetten en doet u niets, ofwel -en dat is wellicht de aangewezen weg- kan u best zo snel mogelijk starten met het indienen van Britse nationale merkaanvragen. Het zou ertoe kunnen leiden dat uw merk dubbel ingeschreven is in het VK op een gegeven ogenblik, maar dat is altijd veiliger dan het potentiële verlies van uw merkinschrijving voor een belangrijke markt.
Als er een Brexitovereenkomst komt, kan u op basis daarvan binnen 9 maanden na de overgangsperiode een Britse merkaanvraag doen en op die manier de depotdatum van uw EU-merkaanvraag inroepen (een zgn. ad-hocrecht van voorrang).
We weten echter niet of zulks ook zal kunnen als er geen Brexitovereenkomst komt. Het meest voorzichtige is dus wellicht uw merk voor het VK nu reeds te deponeren bij het UKIPO.
Wat met Gemeenschapstekeningen of -modellen?
Gemeenschapstekeningen en -modellen gelden binnen de EU. Dus als het Verenigd Koninkrijk de EU verlaat, biedt ook uw Gemeenschapsmodel geen bescherming meer in het VK.
Ook hier geldt dat wat er gebeurt met de bescherming in het VK na de Brexit ervan af hangt of er een Brexitovereenkomst komt.
Bij een Brexitovereenkomst
Volgens het ontwerp van Brexitovereenkomst wordt een geregistreerd Gemeenschapsmodel of -tekening aan het einde van de reeds vernoemde overgangsperiode omgezet in een nationaal Brits model of tekening. Dan hoeft u niets te doen om uw bescherming te behouden. De beschermingsduur van het Britse recht zal dan ook minimaal dezelfde zijn als onder EU recht.
Volgens het ontwerp van Brexitovereenkomst blijft een niet-ingeschreven Gemeenschapsmodel volgens de wet van kracht als een nationaal ongeregistreerd model in het VK. De beschermingsomvang en de beschermingsduur van dat overeenkomstige nationale recht is (ten minste) hetzelfde als het niet-ingeschreven Gemeenschapsmodel.
Wat als er geen Brexitovereenkomst komt?
Wat de juridische situatie zal zijn als er geen Brexitovereenkomst komt, blijft voorlopig zeer onzeker. Dat hangt volledig af van de Britse overheid of de Britse rechter. Hier geldt dan ook hetzelfde advies als voor merkinschrijvingen: als u geen enkel risico wil lopen, kan u best preventief uw tekeningen en modellen afzonderlijk deponeren als Britse tekening of model bij het UKIPO.
En wat met auteursrechten of naburige rechten?
Auteursrechten en naburige rechten worden niet direct rechtstreeks geraakt door de Brexit. Auteursrechtelijk beschermde werken zijn niet beschermd door een Europees depot, maar automatisch beschermd op het ogenblik van creatie en dat op basis van de nationale auteurswetgeving van elk der lidstaten. Die laatste is weliswaar in ruime mate geharmoniseerd, maar het verlaten van de EU heeft geen onmiddellijke impact op de Britse auteurswet.
Dat kan potentieel wel het geval zijn in de toekomst met nieuwe Europese richtlijnen. De vraag stelt zich bijvoorbeeld of het VK de vandaag in voorbereiding zijnde Auteursrechtenrichtlijn in de toekomst zal overnemen in Brits recht als het VK geen onderdeel meer is van de EU. De Britse auteurswet zal met andere woorden wellicht in de toekomst langzaamaan gaan afwijken van het Europees auteursrecht, maar dat verhindert niet dat uw werken steeds automatisch beschermd blijven in het VK, zij het onder lichtjes andere regels dan elders in Europa.
Opgelet: uitputtingsleer
Binnen de EU geldt zoiets als de “uitputtingsleer”. Concreet betekent die dat u als houder van een intellectueel eigendomsrecht in de EU uw rechten hebt “uitgeput” vanaf de eerste verkoop binnen de EU. Dat betekent dat uw producten vervolgens door derden mogen doorverkocht worden zonder uw voorafgaande toestemming en dat zij met het oog op die verkopen “gebruik” mogen maken van uw intellectuele eigendomsrechten. Concreet betekent dit dat eens een product regelmatig in de EU is ingevoerd of op de markt gebracht, u niet kan verhinderen dat derden dit doorverkopen en in dat kader bijvoorbeeld reclame maken voor die verkoop.
Voorlopig ziet het ernaar uit op basis van de ontwerpen van de Brexitovereenkomst dat ook in de toekomst intellectuele eigendomsrechten die in de EU en het Verenigd Koninkrijk voor het einde van de overgangsperiode zijn uitgeput, uitgeput blijven zowel de EU als het Verenigd Koninkrijk. Met andere woorden alle producten die regelmatig zullen zijn ingevoerd of op de markt gebracht in de EU voor het einde van de overgangsperiode, zullen ook in het VK vrij verkocht kunnen worden (en daarvoor zullen bijvoorbeeld de merknamen vrij gebruikt mogen worden in reclame voor die producten).
Wat het lot zal zijn van producten die na afloop van de overgangsperiode op de Britse markt komen vanuit de EU is vooralsnog onduidelijk…
