Een arbeidsrelatie kan worden aangegaan door een werknemer of door een zelfstandige. Het fundamenteel verschil is het al dan niet bestaan van een gezagsverhouding tussen de contracterende partijen.
De Arbeidsrelatieswet heeft algemene criteria vastgelegd voor de kwalificatie van een arbeidsrelatie. Daarnaast gelden er specifieke criteria, die eigen zijn aan één of meerdere sectoren, beroepen, categorieën van beroepen of beroepsactiviteiten.
Deze wet had eveneens als doel een administratieve commissie ter regeling van de arbeidsrelatie (de Commissie) op te richten. Die Commissie zou dan belast worden met het nemen van beslissingen omtrent de kwalificatie van bepaalde arbeidsrelaties (een soort "sociale ruling"). De koninklijke besluiten die voor de concrete oprichting van de Commissie zouden zorgen, zijn echter nooit verschenen.
In het kader van haar strijd tegen de sociale fraude, heeft de regering Di Rupo, de Arbeidsrelatieswet aangepast, ook wat betreft de Commissie. Men verwachtte bijgevolg dat de uitvoeringsbesluiten met betrekking tot de Commissie uiteindelijk ook zouden worden aangepast. Dit is nu uiteindelijk gebeurd, aangezien twee Koninklijke Besluiten van 11 februari 2013 houdende samenstelling en werking, en tot benoeming van de leden van de Commissie werden gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad op 21 februari 2013.
Samenstelling
De Commissie wordt ingesteld bij de FOD Sociale Zekerheid. Elke kamer van de Commissie wordt voorgezeten door een magistraat aangewezen door de Minister van Justitie en is samengesteld:
- uit minstens twee leden aangewezen op voorstel van de Minister bevoegd voor de Middenstand, onder de personeelsleden van de Directie-generaal Zelfstandigen van de FOD Sociale Zekerheid of onder de personeelsleden van de RSVZ;
- uit minstens twee leden aangewezen op voorstel van de ministers bevoegd voor Sociale Zaken en Werk, onder de personeelsleden van de FOD Sociale Zekerheid, de FOD Werkgelegenheid of de RSZ.
Praktische gevolgen: de sociale ruling
Momenteel zou het mogelijk moeten zijn de Commissie te vatten om een beslissing te verkrijgen omtrent de kwalificatie van een bepaalde arbeidsrelatie. Het kan daarom nuttig zijn voor u om na te gaan of het opportuun is aan de Commissie een sociale ruling te vragen over een bepaalde (toekomstige) arbeidsrelatie.
De Commissie kan worden gevat in de volgende gevallen:
Wie kan de Commissie vatten?
Op gezamenlijk initiatief
Of
Een sociaal verzekeringsfonds
Of
Één partij of alle partijen betrokken bij een arbeidsrelatie
Wanneer ?
In ieder geval, in de periode van 1 januari 2013 t.e.m.van de betrrokken partijen 31 december 2013.
Tijdens het jaar van inwerkingtreding van een wetswijziging die van toepassing is op de arbeidsrelatie (vb: tijdens het jaar vaninwerkingtreding van het KB ter vaststelling van specifieke
criteria)
Als de zelfstandige zijn aanvraag indient bij het sociaal verzekeringsfonds, hetzij bij zijn aansluiting, hetzij binnen eentermijn van één jaar na de aanvang van de arbeidsrelatie.
Hetzij vóór de aanvang van de arbeidsrelatie, hetzij binnen een termijn van één jaar na de aanvang ervan.
Zittingen en beslissingen
De zittingen van de Commissie zijn niet openbaar. Na desgevallend de partij(en) van de arbeidsrelatie gehoord te hebben, beslissen de kamers op basis van de stukken. De partijen kunnen zich laten vertegenwoordigen door een advocaat of door elke ander persoon naar keuze die beschikt over een schriftelijk mandaat.
De beslissingen worden genomen binnen de drie maanden volgend op de datum van indienibetrokken bij een arbeidsrelatieng van de aanvraag. Deze termijn kan worden verlengd indien bijkomende inlichtingen zijn vereist.
De beslissingen van de Commissie zijn bindend voor de instellingen die in de Commissie vertegenwoordigd zijn alsook voor de sociaal verzekeringsfondsen. Bij wijziging van de arbeidsvoorwaarden, kan de partij, die de beslissing van de Commissie heeft verkregen, een nieuwe beslissing bekomen. De beslissingen van de Commissie kunnen het voorwerp uitmaken van een beroep voor de Arbeidsrechtbank.
Tot slot voorziet de Arbeidsrelatieswet in minder zware gevolgen bij een herkwalificatie wanneer deze laatste voortvloeit uit een beslissing van de Commissie (vb: de regularisatie van de socialezekerheidsbijdragen heeft louter betrekking op de bijdragen als dusdanig, zonder verhogingen en intresten).
Inwerkingtreding
De uitvoeringsbesluiten zijn in werking getreden op 3 maart 2013. De Commissie zou binnenkort operationeel moeten zijn en haar eerste beslissingen worden dit jaar verwacht.
